Update
Coronacrisis treft food en agri
De maatregelen om verspreiding van het coronavirus in te dammen hebben geleid tot sterk lagere omzetten voor bijna alle land- en tuinbouwsectoren, in het bijzonder voor de sierteelt en bedrijven die leveren aan horeca. Prijzen van kalfsvlees en fritesaardappelen zijn sterk gedaald en inmiddels staat de melkprijs onder druk.
Export van bloemen staat stil
Circa 80 procent van de Nederlandse snijbloemen, planten, bollen en bomen is bestemd voor de export. Aangezien sierteelt door landen niet als vitale sector is aangemerkt, is de export zeer sterk verminderd. Daarnaast daalt de vraag naar bloemen door vermindering van festiviteiten. Omdat juist de periode van maart tot en met mei enorm belangrijk is voor de afzet, treffen de coronamaatregelen de hele keten: uitgangsmateriaal, productie, veiling, handel en retail.
“Prijzen van kalfsvlees en fritesaardappelen zijn sterk gedaald en inmiddels staat de melkprijs onder druk.”
In de prognoses van onze sectorspecialisten varieert de omzetdaling enorm per sector. Het grootst is de daling bij snijbloemen met circa 70 procent voor het tweede kwartaal en circa 40 procent voor het derde kwartaal van 2020 ten opzichte van dezelfde periode in 2019. Voor bloembollenbedrijven houdt de omzetdaling het langst aan, met in het vierde kwartaal nog steeds een forse daling van naar schatting 15 procent.
Figuur: omzetprognoses food & agri sector
Het figuur toont de verwachte omzetontwikkeling van (sub)sectoren ten opzichte van 2019.
Bron: CBS, op basis van inzichten sectorspecialisten Rabobank
Download desktop - Bekijk in Adobe Acrobat voor de beste leeservaring (PDF)
Groot omzetverlies in de foodservice
De sluiting van horeca en recreatie in combinatie met het verbieden van events en het grotendeels stilvallen van openbaar vervoer zorgt voor grote omzetverliezen bij bedrijven die het eten buitenshuis bereiden en leveren. Dit geldt voor horeca, catering, maar ook voor de toeleveranciers, van producent tot groothandel, en voor de vele ‘to go’ winkels.
Supermarkten zien ondertussen een sterke omzetgroei door consumenten die meer thuis eten en door het hamstergedrag in de eerste weken van de crisis. Dit effect zal in het derde kwartaal wegebben. Daarnaast is een deel van de consumenten meer online gaan bestellen. Een deel van de afzet vanuit de primaire agrarische keten verschuift dus naar retail. Dit brengt wel extra kosten met zich mee doordat producten anders worden verpakt, langer worden bewaard of naar een andere afnemer moeten worden vervoerd.
Arbeidsmarkt uit balans
Diverse sectoren in de food en agri staan voor forse uitdagingen wat betreft arbeid. In de sierteelt en foodservice is er door gebrek aan omzet en verkoop veel minder werk voor het personeel. Hierdoor is er vrijwel geen werk voor flexibele arbeidskrachten. Veel van hen zitten op dit moment zonder werk.
Het vertrek van arbeidsmigranten naar hun land van herkomst zorgt voor arbeidstekorten bij slachterijen, telers van zachtfruit en vollegrondsgroente zoals aardbei en asperge en glasgroentetelers. Daarnaast is sectorbreed het ziekteverzuim hoger en maken de afstandsregels het uitvoeren van werkzaamheden lastiger.
Crisis vraagt om ondernemerschap
De coronacrisis dwingt food en agri ondernemers tot creatieve en innovatieve stappen. Online webshops schieten als paddenstoelen uit de grond. Er ontstaan in het hele land drive-thru-oplossingen voor afhaalmaaltijden en boodschappenboxen. Ondernemers staan voor uitdagingen als hogere arbeidskosten, vraaguitval, verandering van afzetkanaal, logistieke problemen, langere betalingstermijnen en liquiditeitstekorten.
Lange termijn effecten mogelijk fundamenteel van aard
De coronacrisis kan voor fundamentele veranderingen zorgen in de food- en agrisector. Het is nog niet duidelijk of de crisismaatregelen in de verschillende landen weken, maanden of nog langer gaan duren. Dat maakt het lastig om de lange termijn effecten voor de sector goed weer te geven, vooral voor de sectoren die erg sterk internationaal georiënteerd zijn. Een Europese of wereldrecessie lijkt echter onontkoombaar. Dit betekent dat we te maken krijgen met economische krimp. De verwachting is dat de werkloosheid in Nederland (en Europa) stijgt naar zo’n 8 procent.
De crisis kan ook leiden tot fundamentele veranderingen. Het eet- en reisgedrag van consumenten kan veranderen. De robuustheid van logistieke ketens wordt meer gewaardeerd en de (internationale) politiek stuurt mogelijk meer op zelfvoorziening voor voeding, geneesmiddelen en andere vitale producten.