Werk medisch specialisten verandert door digitalisering

De coronacrisis heeft naast negatieve, ook positieve effecten. De versnelde digitalisering in ziekenhuizen is zo’n voordeel van de crisis. Zo was beeldbellen met patiënten eerder niet declarabel bij zorgverzekeraars, maar is dat inmiddels wel geregeld door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Het is dan ook niet de vraag of ziekenhuizen digitaliseren, maar hoe snel. Het werk van medisch specialisten verandert door deze innovatie zeker.

Door digitalisering kunnen medisch specialisten namelijk efficiënter en effectiever (meer) patiënten helpen. Steeds meer ziekenhuizen werken al samen met huisartsen (zorggroepen) in de vorm van een digitaal meekijkconsult. Dit scheelt doorverwijzingen. Vaak gaat dit consult niet ten kost van het eigen risico van de patiënt.

Zorg die niet complex of chronisch is, wordt zal steeds meer verleend via een netwerk samenwerkingsverbanden of online. Zelfstandige behandelcentra die niet complexe en planbare zorg leveren, kunnen met hun toegevoegde waarde ziekenhuizen ondersteunen. Dat kunnen ziekenhuizen doen door inhoud te geven aan het hoofdlijnenakkoord door minder zorg te bieden en bij te dragen aan de transformatie van zorg. Zo wordt de juiste zorg op de juiste plek aangeboden.

Omdat zorgverzekeraars steeds vaker kiezen voor kwaliteit en aantallen behandelingen, worden ziekenhuizen gedwongen kritisch te kijken naar hun strategie en te specialiseren in bepaalde vakgebieden. We verwachten dat de vraag naar medisch specialistische zorg in een ziekenhuis op middellange termijn daalt vanwege taakherschikking en overheveling naar de eerstelijn of in de eigen woonkamer.

Er is een tekort aan juist opgeleid personeel (verpleegkundigen), variërend per regio. Door interne opleidingen aan te bieden, zorgen ziekenhuizen ervoor dat nieuw personeel gevonden wordt en bestaand personeel kan worden getraind voor bestaande vacatures. Daarnaast moet het makkelijker worden voor zij-instromers om aan de slag te kunnen. Terwijl nieuw personeel wordt geworven, denkt 1 op de 4 jonge artsen eraan om stoppen met de opleiding. De hoge werkdruk en het opleidingsklimaat in het ziekenhuis gaan ten koste van het werkplezier. Mede door het heroverwegen van het profiel van het ziekenhuis en het mogelijke effect van digitalisering op de bezetting van medici, wordt niet elke vertrekkende medisch specialist direct opgevolgd. Er worden meer tijdelijke contracten aangeboden. Jonge artsen overwegen ook om te vertrekken naar het buitenland of zelfs helemaal uit het beroep.

Volgens de Federatie Medisch specialisten zijn 30% van de medisch specialisten in de ziekenhuizen vrij gevestigd. De politieke discussie over het wel of niet ondernemer zijn van deze beroepsgroep focust zich op mogelijke kostenbesparing. Belangrijker voor de ontwikkeling van het zorgsysteem is dat medisch specialisten de (financiële) ruimte krijgen om te werken op basis van Positieve gezondheid van de patiënt, bijvoorbeeld voor een uitgebreid gesprek over wel of niet opereren. Daarnaast zal de medisch specialist gestimuleerd worden tot innovatie van het zorgsysteem door inzet van nieuwe technologie, het gebruik van data of door met zorgpartijen buiten het ziekenhuis samen te werken. Deze zaken kunnen medisch specialisten zowel in loondienst en als ondernemer. Het Medisch Specialistisch Bedrijf kan als vertegenwoordiger van de ondernemers, het voortouw nemen in het investeren in innovatie of het aangaan van een nieuwe samenwerking.

Technologische ontwikkelingen zoals e-health, diagnostiek, medische technologie, robotica, personalized medicine en patient-generated data, zorgen voor een andere rol van de medisch specialist in het primaire proces. Deze ontwikkelingen zorgen voor een efficiëntere en effectievere bediening van (op termijn) meer patiënten, waarbij de patiënt een gelijkwaardige gesprekspartner is. De rol van de patiënt wordt versterkt door meer inzage in de eigen gezondheidsdata door middel van de toegang tot het patiëntenportaal van het ziekenhuis.

Naast technologisch innovatie is ook sociale innovatie belangrijk door het versterken van het gebruik van ICT, wat leidt tot een nieuwe (non-verbale) communicatie met de patiënt. In het gesprek met de patiënt zal shared decision making en kwaliteit van leven steeds belangrijker worden. Denk aan vraagstukken als wel of geen IC-behandeling of de omvang van oncologiebehandelingen: voor- en nadelen worden met patiënten intensiever dan voorheen besproken. Voor of na een operatie is het bespreken van leefstijl met de patiënt en het bieden van leefstijlprogramma’s zoals fit4surgery met als doel sneller te herstellen en toekomstige ziektes te vermijden. Medisch specialisten werken samen met de patiënten aan een betere kwaliteit van leven. Zo verandert ons ‘ziekenzorg-systeem’ naar een ‘gezondheidszorg-systeem’.