Zorgt corona voor kater op zuivelmarkten?

Net na de jaarwisseling zijn de prijzen van basiszuivelproducten in de meeste, belangrijke exportregio’s gestopt met stijgen. Het coronavirus speelt hierin een belangrijke rol. Maar ook de al verwachte tegenvallende economie en lagere vraag naar zuivel vanuit belangrijke importregio’s spelen mee in de marktontwikkelingen.

Het coronavirus heeft wereldwijd gevolgen voor zuivelconsumptie en de logistiek. In gebieden waar foodservice belangrijk is voor de zuivelconsumptie, zoals Azië en de Verenigde Staten, wordt de grootste impact verwacht. Mogelijk zal een deel van de krimp goedgemaakt worden door een verschuiving richting (web)winkels.

Op het moment van schrijven van deze zuivelupdate lijkt het moeilijk kunnen bevoorraden van importregio’s, vooral in Azië, de grootste impact te hebben op veel westerse zuivelverwerkers en handelaren.

De Nieuw-Zeelandse zuivelfabrikant Fonterra verwacht nog steeds een melkprijs van NZD 7,00 tot NZD 7,60 per kilogram vet en eiwit voor het seizoen 2019-2020. Dit ondanks de lagere zuivelprijzen op de laatste 3 veilingen op het Global Dairy Trade platform.

Na 10 maanden van stijging is de melkprijs in de Verenigde Staten (US-all) sinds november met USD 1,40 (6,7%) gedaald tot USD 19,60 per cwt in januari. Dit is nog altijd USD 3,00 (18,1%) per cwt hoger dan begin vorig jaar.

Sinds oktober is de gemiddelde melkprijs in de EU met € 0,42 (1,2%) gestegen tot € 35,36 per 100 kilogram in januari.

De prijsstijging van de basiszuivelproducten zette begin dit jaar nog door, maar is inmiddels gestopt. Toch waren de meeste EU-basiszuivelproducten eind februari nog duurder dan begin december. Prijzen voor weipoeder zijn met € 77 gestegen tot € 821 per ton. Tegelijkertijd zijn de prijzen voor Goudse kaas toegenomen met € 117 tot € 3.288 per ton. Tijdens deze periode was magere melkpoeder boven de € 2.600 per ton, maar deze prijs is inmiddels gedaald naar € 2.567 per ton. Dit is nog steeds een plus van € 72 per ton of 2,9%. Prijzen voor volle melkpoeder (€ 3.013 per ton) zijn eind februari al wel onder het niveau van begin december gezakt (-€31 of 1,0%), en de boterprijzen zijn ook met € 76 gedaald tot € 3.553 per ton.

Het komende houdt de prijsdruk voor basiszuivelproducten door de veranderde markt aan. Hiermee lijkt het moment om melkprijzen te kunnen verhogen voorlopig dan ook voorbij.

In het vierde kwartaal van 2019 is de toename van de melkproductie in de belangrijkste landen die zuivel exporteren, gestegen tot 0,6% vergeleken met dezelfde periode in 2018. Voor 2020 denken we dat de gezamenlijke groei van de melkproductie in deze regio’s toeneemt tot bijna 1%.

Vooral in de EU en VS verwachten we komend kwartaal een hardere groei in melkproductie van rond de 1% of zelfs meer. Nieuw-Zeeland heeft helaas een moeilijkere tweede helft van het seizoen door tegenvallende en sterk wisselende weersomstandigheden.

Melkproductie in zuivel exporterende regio’s. Periode vierde kwartaal ‘19 t.o.v. vierde kwartaal ’18.

Bron: diverse nationale bronnen, Rabobank, 2020

In 2019 is de Amerikaanse melkproductie slechts met 0,4% gestegen, vergeleken met 2018. Dit is de laagste jaarlijkse groei sinds 2013. Maar door de groei van 1,2% in het vierde kwartaal van 2019 en een stijging van 1% in januari, lijkt de Amerikaanse melkproductie weer terug te komen op zijn vertrouwde groei van ongeveer 1,5%. Voor 2020 verwacht de Rabobank een stijging van de Amerikaanse melkproductie van ongeveer 1,3%.

Daar tegenover verwachten we in 2020 een lagere groei (+0,5%) van de binnenlandse zuivelconsumptie. Dit komt vooral door de tegenvallende economie en de impact van het coronavirus. Vooral de belangrijke foodservice-sector is hier gevoelig voor. Dit zet druk op de zuivelprijzen en overschotten in export in de Verenigde Staten.

Wisselvallige weersomstandigheden blijven druk houden op de Nieuw-Zeelandse melkproductie. Daar komt bij dat de piek van de seizoensgebonden melkproductie inmiddels voorbij is. Op het Noordereiland hebben veel regio’s last van aanhoudende droogte. Hierdoor kan het seizoen 2019/20 (juni-mei) in dit deel van het land plotseling en vroeg eindigen. Op het Zuidereiland verschillen en wisselen de omstandigheden per regio sterk, van droogte tot overstromingen. Dit is ook terug te zien in de groei van de melkproductie. Na een sterke start van het seizoen is deze inmiddels teruggezakt naar een stijging van 0,4% voor de periode van juni tot en met januari vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. In januari was er een daling van -0,7%.

Door de mindere weersomstandigheden hebben we onze verwachtingen rondom de melkproductie voor het gehele seizoen (2019/20) naar beneden bijgesteld, van -0,5% tot een bescheiden groei van +0,5%, naar -1%.

De ontwikkelingen rondom het coronavirus hebben niet alleen veel gevolgen voor de Chinese maatschappij en economie, maar verstoren nu ook de Chinese zuivelketen en -consumptie. Vooral de foodservice-sector wordt hard geraakt. Daarnaast raken de voorraden langzamer op dan normaal door minder verkoop in de (web)winkels. En dan heb je ook nog de logistieke impact die veel westerse zuivelverwerkers parten speelt.

We verwachten dat de Chinese melkproductie 2,5% groeit in 2020. Door de verkoopuitdagingen gaat nu veel van de (extra) Chinese melk naar de poedertorens. Hierdoor worden melkpoedervoorraden groter en is er minder behoefte aan import. We verwachten dat de Chinese zuivelconsumptie in de eerste helft van 2020 met ongeveer 8,0% daalt. In de tweede helft van het jaar verwachten we een herstel van 1,5%.

Door de lagere economische verwachtingen en opbouw van voorraden verwachtten we in de vorige zuivelupdate al lagere Chinese zuivelimporten tijdens de eerste helft van 2020. Deze verwachtingen zijn door de gevolgen van het coronavirus nu voor het hele jaar naar beneden bijgesteld. Voor de eerste helft van 2020 schatten we de daling van de importbehoefte in op ongeveer -23% en voor het gehele jaar op -19%.

In de laatste twee maanden van 2019 is de EU-melkproductie met 1% en 1,4% toegenomen. Hiermee komt de groei voor het hele jaar uit op 0,6% (966 miljoen kg). De grootste groei was in Ierland (416 mln. kg), gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (240 mln. kg) en Polen (229 mln. kg). Door een sterk einde is de melkproductie in Duitsland (+0,1%) in 2019 net boven het niveau van 2018 geëindigd, terwijl Frankrijk (-0,2%) veel eerder opgelopen verliezen nog heeft goedgemaakt.

De wintermaanden waren redelijk zacht en door de regen in de afgelopen maanden zijn tekorten in bodemvocht in veel regio’s hersteld of sterk verbeterd. Op basis hiervan verwachten we een beter groeiseizoen dan de afgelopen twee jaar. In Noordwest-Europa heeft de vele regen van de afgelopen weken nu wel gezorgd voor minder draagkracht van het grasland. Hierdoor wordt er later gemest en komt de start van het weideseizoen mogelijk wat moeizamer op gang.

Door de verbeterde (weers)omstandigheden hebben we onze verwachting voor de groei van de melkproductie in 2020 met 0,1% verhoogd naar 0,8% vergeleken met 2019.

EU-zuivelproductie 2019 vergeleken met 2018

Bron: ZMB, 2020

De EU-export van zuivelproducten is vorig jaar sterk geëindigd. Maar een minder groeiende markt ligt in het vooruitzicht. Uitgedrukt in vloeibare melkeenheden (LME’s) is de EU-zuivelexport in 2019 met 26% gestegen vergeleken met vorig jaar. De groei in de export van magere melkpoeder (+17,3% of 146,300 ton) was het opvallendst. Ook de uitvoer van boter steeg met 35%. Dit kwam vooral door de concurrerende prijs in exportmarkten, maar ook als reactie op de voorgestelde importheffingen van de Verenigde Staten op onder andere Europese boter en verschillende typen kaas. Door een sterke stijging in de tweede helft van het jaar is de kaasexport voor het gehele jaar 5,7% hoger geëindigd.

EU-zuivelexport 2019 vergeleken met 2018

Bron: Eurostat, 2020

De Nederlandse melkproductie is in 2019 uiteindelijk 0,7% onder het niveau van 2018 geëindigd. Door de redelijk hoge gehaltes gedurende het jaar is de vetproductie wel (+0,4%) toegenomen, terwijl de eiwitproductie (=0,0%) bijna gelijk bleef.

In januari 2020 is de melkproductie met 3,3% gestegen en in februari met 1,5%. Voor dit jaar verwachten we een groei van de melkproductie van ruim 1%. Dit is vooral gebaseerd op het beter gebruiken van fosfaatrechten en betere (weers)omstandigheden tijdens het groeiseizoen dan vorig jaar.

Melkproductie in Nederland (verschil vergeleken met dezelfde periode vorig jaar)

Bron: ZMB, RVO, 2020

Het nieuwe jaar is bijna direct begonnen met een nieuw onderwerp (coronavirus) dat de zuivelmarkten en prijs van de boerderijmelk beïnvloedt.

Melkprijzen waren de afgelopen maanden redelijk en na een zachte winter met weinig kosten maken we ons op voor een nieuw groeiseizoen. Dit seizoen lijkt voor nu nat te beginnen. Vervelend voor nu, maar goed voor het aanvullen van grondwaterstanden. Het natte voorjaar zorgt ook meteen voor mogelijke problemen met de voorjaarswerkzaamheden en de afzet van mest. De prijs kan hierdoor licht onder druk komen, net als de grasgroei van de eerste snede. Er hangt dus veel af van het weer de komende maand.

Het jaar 2020 is al even onderweg. Toch hopen we snel duidelijkheid te krijgen over de ontwikkelingsmogelijkheden van de sector en individuele bedrijven.

Met de voorjaarswerkzaamheden in zicht, is het een goed moment om je middelen en vermogen voor komend half jaar in beeld te brengen. Na een kleine dip in het laatste kwartaal van vorig jaar zien we de wil om te investeren bij onze melkveehouders weer toenemen. Hulp nodig of behoefte om te overleggen? We denken graag met je mee over de kansen en mogelijkheden!