Lockdown en zwakke wereldwijde vraag schaden Nederlandse economie

De impact van de coronacrisis op de Nederlandse economie wordt steeds zichtbaarder. Zo daalde de consumptie in mei opnieuw fors, en was de terugval in de industriële dagproductie nog groter dan in april. Ook de stijgende werkloosheid wordt zichtbaar: deze liep in juni snel op tot 4,3 procent. De Nederlandse koopwoningmarkt vertoont nog geen tekenen van een corona-impact, maar we verwachten niet dat deze aan de crisis zal ontsnappen.

De particuliere consumptie is in mei opnieuw gedaald, met 12,8 procent jaar-op-jaar: iets minder dan de historische daling in april, maar nog steeds de op één na grootste daling ooit geregistreerd (figuur 1). De eerste tien dagen van mei maakten nog steeds deel uit van de strengste 'intelligente lockdown'-fase, en consumenten konden door de gedwongen sluitingen een deel van hun geld simpelweg niet uitgeven. Ook is in juni het aantal geregistreerde werklozen met 74.000 sterk gestegen, waardoor de werkloosheid opliep naar 4,3 procent.

We verwachten een langzaam herstel van consumptie, ondanks dat het dieptepunt in het consumentenvertrouwen lijkt te zijn bereikt en de meeste beperkingen zijn opgeheven. Het langzame herstel heeft te maken met de verwachting dat de werkloosheid de komende maanden verder zal toenemen door een toename van faillissementen en reorganisaties. Deze zijn op dit moment nog zeer beperkt, omdat reorganisaties tijd kosten en omdat de Nederlandse overheid nog steeds substantiële ondersteuning biedt aan bedrijven.

Na een zwakke maand april daalde de industriële dagproductie in mei verder met 11,9 procent op jaarbasis. Deze productiedaling is vooral een weerspiegeling van de zwakkere vraag in de wereldwijde toeleveringsketens. Producenten in de industriesector zijn nog steeds erg pessimistisch over hun huidige orderboek, maar ze winnen wel enig optimisme over de toekomst terug. Ook internationale handelscijfers over de eurozone en vertrouwensindicatoren van industriële producenten uit andere grote eurozonelanden tonen enig toekomstig herstel. Maar toch blijven onze vooruitzichten voor de industrie somber, voornamelijk door een gebrek aan kansen om het huidige productieverlies in te halen als gevolg van de aanhoudend zwakke vraag vanuit het buitenland. Deze zwakke vraag zal ook de Nederlandse export schaden (tabel 1).

Eind juni 2020 waren Nederlandse koopwoningen 4,5 procent duurder dan eind december 2019. In vergelijking met juni 2019 lagen de prijzen zelfs 7,6 procent hoger. Ook werden er 6,6 procent meer koophuizen verkocht dan in de eerste helft van 2019. Dit gebrek aan een corona-impact op de koopwoningmarkt komt doordat er vertraging zit tussen het ondertekenen van een (voorlopig) koopcontract en de registratie van de koop door de notaris bij het Kadaster. Huizen die in juni werden geregistreerd als verkocht (17.722) zijn dus waarschijnlijk op papier al van eigenaar gewisseld in maart, toen de volledige impact van de coronacrisis nog moest komen.

We verwachten echter niet dat de Nederlandse huizenmarkt aan de crisis zal ontsnappen. Daarom verwachten we een lagere vraag naar koopwoningen van starters en doorstromers door stijgende werkloosheid of angst voor inkomensverlies, en minder buy-to-let-investeerders door afnemende vraag naar (internationale) studenten-, toeristen- en expatwoningen. Al met al denken we dat de woningverkopen in het derde kwartaal zullen dalen en dat we dit jaar eindigen op ongeveer 195.000 transacties. De lagere vraag zal ook leiden tot lagere prijsdruk: voor 2020 verwachten we dat huizen jaar-op-jaar nog steeds duurder zijn vanwege de sterke realisaties in het eerste halfjaar, maar we denken dat de prijzen in het in het vierde kwartaal van 2020 beginnen te dalen en dat we in 2021 uitkomen op een prijsdaling van ongeveer 2,9 procent.