Werkelijk rendement in box 3: wat is het als het gaat om de vermindering van je opgelegde aanslag?
In juni 2024 heeft de Hoge Raad uitspraken gedaan in procedures over de belastingheffing in box 3. Het werkelijke rendement moet hiervoor gebruikt worden, als de forfaitaire heffing tot een hogere aanslag leidt. Maar wat is het werkelijke rendement dan?
Uitspraak Hoge Raad: rechtsherstel belasting box 3
In de arresten van 6 juni 2024 en 14 juni 2024 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de verdragsschending die in het Kerstarrest was geconstateerd niet voldoende is weggenomen door de huidige wetgeving en het geboden rechtsherstel. De toepasselijke wetgeving voor box 3 schendt namelijk nog steeds het discriminatieverbod en het eigendomsgrondrecht in de gevallen waarin het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement. Op basis van de uitspraken van de Hoge Raad moeten belastingplichtigen met een lager werkelijk rendement dan het forfaitaire rendement de gelegenheid krijgen om dit aan te tonen. Als het werkelijke rendement lager is dan het forfaitaire rendement, dan moet de belasting worden verminderd zodat alleen belasting wordt geheven over het werkelijke rendement.
Introductie tegenbewijsregeling
Naar aanleiding van de juni uitspraken, zal een tegenbewijsregeling worden geïntroduceerd. Belastingplichtigen met box 3-vermogen ontvangen medio 2025 een brief van de Belastingdienst over deze regeling. De tegenbewijsregeling bepaalt dat je onder voorwaarden door opgave van het werkelijke rendement van jouw totale vermogen in box 3 om vermindering van de belastingaanslag in box 3 kunt verzoeken. Die voorwaarden bestaan er onder andere uit dat je tijdig een verzoek om ambtshalve vermindering indient.
Wat is het werkelijke rendement in box 3 volgens de Hoge Raad?
De Hoge Raad heeft in juni 2024 verschillende handvatten gegeven voor het bepalen van het werkelijke rendement. Tegelijkertijd resteren nog vragen uit de praktijk die mogelijk een rol kunnen spelen bij het bepalen van het werkelijke rendement. Bij publicatie van het formulier Opgaaf werkelijk rendement zal medio 2025 duidelijk worden welke gegevens nodig zijn voor het verzoek tot het rechtsherstel c.q. de opgave van het werkelijke rendement. Op basis van de genoemde uitspraken van de Hoge Raad en de nadere analyse door het Ministerie van Financiën, kunnen we je alvast op hoofdlijnen aangeven hoe het werkelijke rendement berekend kan worden berekend. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen direct rendement en indirect rendement.
| Direct rendement | Toelichting |
| Rente op banktegoeden | Rente-inkomsten tellen mee in het jaar van uitbetaling |
| Rente op (obligatie)leningen | Rente-inkomsten tellen mee in het jaar van uitbetaling, aangegroeide rente vormt indirect rendement |
| Dividend | In het belastingjaar ontvangen bruto dividend |
| Huur, pacht | In het belastingjaar ontvangen |
| Eigen gebruik onroerende zaken | Werkelijke economische huurwaarde van de onroerende zaak, hierover loopt nog een procedure bij de Hoge Raad |
| Rente op schulden | Gehele rente op alle box 3-schulden komt in aftrek, zonder rekening te houden met de schuldendrempel |
| Indirect rendement | Toelichting |
| Gerealiseerd rendement | In het belastingjaar uit transacties gerealiseerde waardeveranderingen (winst en verlies) |
| Ongerealiseerd rendement beleggingen | In het belastingjaar gewijzigde ongerealiseerde waardeveranderingen (waardestijging en -daling). |
| Ongerealiseerd rendement woningen | In het belastingjaar uitgaande van de WOZ-waarde gewijzigde waarde. Bij verkooptransactie wordt de waardeontwikkeling in het kalenderjaar op basis van de WOZ-waarde tijdsevenredig verdeeld tussen de verkoper en koper. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele investeringen. |
| Ongerealiseerd rendement overig vastgoed | In het belastingjaar uitgaande van de waarde in het economische verkeer gewijzigde waarde. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele investeringen. |
| Overige bezittingen en schulden | Afgeleid van de wettelijke bepalingen (meestal waarde in het economische verkeer). |
Vrijgesteld vermogen, kosten en toerekening tussen partners
Het rendement op vrijgesteld vermogen, zoals bos- en natuurterreinen en landgoederen wordt niet tot het werkelijke rendement gerekend. Rendement op vermogen dat op de peildatum 1 januari nog niet tot het box 3-vermogen behoorde, maar later gedurende het jaar wel, behoort ook tot het werkelijke rendement. Bij de vaststelling van het werkelijke rendement wordt naar het volledige box 3-vermogen gekeken en geen uitzondering gemaakt voor het vermogen dat (gedeeltelijk) onder het heffingsvrije vermogen valt.
Voor groene beleggingen wordt op basis van de huidige wet voor de vrijstelling gekeken naar het bezit op de peildatum van 1 januari. Voor het bepalen van het belastbare werkelijke rendement van groene beleggingen wordt de daarvoor geldende vrijstelling toegepast op een manier die rekening houdt met de peildatum van 1 januari. Het werkelijke rendement wordt pro rata vrijgesteld aan de hand van de situatie op de peildatum van 1 januari. Bij een vrijstelling van € 30.000 wordt dan bij een belastingplichtige met op 1 januari € 60.000 aan groene beleggingen 50% van het werkelijke rendement vrijgesteld.
Heb je kosten gemaakt die samen hangen met bezittingen in box 3 of zijn er belastingen verschuldigd in verband met bezittingen? Deze komen niet in mindering op het werkelijke rendement voor de tegenbewijsregeling in box 3.
Voor toerekening van box 3- vermogen tussen partners wordt tot slot de wettelijke systematiek aangehouden. Hierbij wordt het werkelijke rendement dat aan een partner is toe te rekenen berekend op basis van zijn aandeel in de gezamenlijke grondslag sparen en beleggen.
Voorkoming dubbele belasting
Als voor het bepalen van het box 3-inkomen op basis van de tegenbewijsregeling het werkelijke rendement wordt gehanteerd, dan heeft dit gevolgen voor de berekening van de vermindering ter voorkoming van dubbele belasting. Bijvoorbeeld als je een tweede woning hebt in het buitenland.
De Hoge Raad heeft regels gesteld voor de berekening van de vermindering ter voorkoming van dubbele belasting wanneer wordt uitgegaan van het werkelijke rendement. Deze wordt berekend op basis van de verhouding tussen het werkelijke buitenlandse rendement in box 3 en het totale werkelijke rendement in box 3.
Meer informatie over de opgave?
Op de website van de Belastingdienst vind je meer informatie over de opgave van het werkelijke rendement.
Benieuwd naar andere vermogensvragen?
Op onze overzichtspagina vind je nog meer vraagstukken rondom vermogen. Zo lees je er hoe je in je testament het familievermogen kunt beschermen, wat de kenmerken zijn van schenken op papier en hoe je een keuze kunt maken tussen sparen en/of beleggen in de bv of in privé.
