Bestuurders opgelet: zo bescherm je jezelf tegen aansprakelijkheidsrisico's

Wat bestuurdersaansprakelijkheid precies inhoudt, wat de gevolgen kunnen zijn en hoe je je tegen deze risico's indekt, dat vertelt Toon Spaninks. Hij is schadebehandelaar bij Rabobank. “Een voorbeeld: stel een voorzitter van een voetbalvereniging geeft opdracht om de kantine op te knappen. Als de klus erop zit, blijkt dat er helemaal geen geld in de kas is om het bouwbedrijf te betalen. De voorzitter had dit moeten weten en is om die reden met zijn privévermogen aansprakelijk. Het gaat hierbij namelijk om ernstig verwijtbaar gedrag. Het punt is echter dat niet alleen de voorzitter met zijn privévermogen aansprakelijk is, ook de overige leden in het bestuur zijn dat. Je kunt dus door een fout van je medebestuursleden aansprakelijk gesteld worden".

Spaninks heeft nog een tweede voorbeeld: "Stel, je hebt een nv (naamloze vennootschap). Je gaat een overeenkomst aan als bestuurder, maar de vennootschap komt deze niet na. In principe wordt dan alleen de rechtspersoon - in dit voorbeeld de vennootschap - aansprakelijk gesteld. Maar in de praktijk gaat dat lang niet altijd meer op", aldus Spaninks. "Zeker niet als blijkt dat jij als bestuurder onzorgvuldig hebt gehandeld. Het hebben van een rechtspersoon biedt dus niet meer automatisch bescherming tegen claims van derden."

Zeker niet. Ook mkb-ondernemers en bestuursleden van stichtingen en bijvoorbeeld sportclubs kunnen aansprakelijk worden gesteld. Dat blijkt ook wel uit het voorbeeld dat hierboven is geschetst. "Er zijn ontzettend veel regels waar je je als bestuurder aan moet houden en een fout is nu eenmaal snel gemaakt", zegt Melinda Duwel, Risicospecialist Verzekeren bij Rabobank.

Andere voorbeelden van verwijtbaar gedrag door bestuurders zijn het niet tijdig afdragen van sociale verzekeringspremies, het niet voeren van een degelijke boekhouding waardoor rekeningen te laat worden betaald of een datalek te laat melden. "Of neem een bedrijf met een holdingstructuur waarbij het met één bv niet goed gaat. Regelmatig zie je dat er vlak voor een faillissement activa wordt overgeheveld naar een andere werkmaatschappij. Als bestuurder kun je daarvoor aansprakelijk worden gesteld.” Opzettelijk handelen is daarbij overigens wel uitgesloten van de dekking.

Hoewel het Verbond van Verzekeraars niet over actuele cijfers beschikt, ziet Rabobank het aantal claims wel degelijk toenemen. Lang niet alle zaken halen de krant, maar feit is dat ondernemers, bestuurders en commissarissen van vennootschappen vaker worden geconfronteerd met claims tegen hen als persoon. Volgens Spaninks heeft dat twee oorzaken.

"Als een schuldeiser zijn vordering op de rechtspersoon niet kan incasseren, kijkt hij tegenwoordig sneller naar de bestuurder zelf. Terecht of onterecht, mensen hopen zo in ieder geval nog iets van hun uitstaande schuld te kunnen incasseren. En er speelt nog iets anders. Bij een faillissement stelt de curator vandaag de dag standaard een onderzoek in naar de bestuurdersaansprakelijkheid."

En in tijden van economische druk, waarin we ons momenteel bevinden, neemt dit alleen maar toe. “Het hebben van een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering is daardoor nog belangrijker geworden. De komende periode zal dit zelfs nog meer gaan spelen, doordat er naar verwachting helaas meer bedrijven failliet zullen gaan. Verzekeraars zien dit ook gebeuren en willen bepaalde sectoren niet meer verzekeren, of tegen een hogere premie of beperktere dekking. Dit zien we vooral gebeuren in de horeca- en evenementenbranche.”

Ook wet- en regelgeving kan ervoor zorgen dat situaties veranderen. Sinds 1 juli 2021 is bijvoorbeeld de WBTR (de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen) van kracht gegaan. Het doel van deze wet is om de kwaliteit van het bestuur bij verenigingen, coöperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen en stichtingen te verbeteren en onverantwoordelijk beheer van het bestuur te voorkomen.

Meer weten over de WBTR? Kijk op www.wbtr.nl

De gevolgen kunnen behoorlijk ingrijpend zijn, zelfs als je wordt vrijgesproken. "Het zijn juridisch gecompliceerde kwesties. Voor een bestuurder lopen de verweerkosten dan ook al snel in de papieren. Ik zie regelmatig dat de advocaatkosten boven de € 50.000,- uitstijgen", zegt Spaninks.

Veel bestuurdersaansprakelijkheidszaken worden geschikt. Maar er zijn gevallen bekend waarbij mensen aansprakelijk werden gesteld voor hun handelen als bestuurder en als gevolg daarvan zelfs hun huis moeten verkopen. Spaninks: "Met een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering krijg je een gespecialiseerde advocaat toegewezen. Deze kosten worden volledig vergoed. En als je inderdaad aansprakelijk wordt gesteld, dan dekt de verzekeraar de schade. Tenzij er sprake is van bijvoorbeeld fraude, want dat is een ander verhaal uiteraard."

Helaas, dat is een misvatting. Want ook al doe je zelf niks verkeerd, die claim kan er gewoon komen. Zoals al aangegeven, spelen ook ernstige fouten van medebestuurders een rol. "Als je collega-bestuurder onzorgvuldig omgaat met de boekhouding en het blijkt dat je onvoldoende hebt gedaan om dat tegen te gaan, dan kun je ook zelf aansprakelijk worden gesteld door andere partijen", aldus Melinda Duwel.

Spaninks en Duwel hebben zes tips voor bestuurders:

1. Handel altijd naar eer en geweten, want daar begint het mee. "Toch blijken bestuurdersaansprakelijkheidsclaims in de praktijk moeilijk te voorkomen. Ondernemen en besturen betekent namelijk ook risico's nemen en soms kunnen beslissingen grote gevolgen hebben", zegt Spaninks.
2. "En krijg je mogelijk te maken met een faillissement? Schakel dan tijdig een goede advocaat in. Dat voorkomt veel juridische ellende achteraf."
3. Sluit in ieder geval een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering af. De juridische verdediging en het betalen van claims zijn zeer kostbaar. Daarnaast beschikt de verzekeraar over een netwerk van specialisten die je bijstaan, zegt Duwel.
4. Maak bespreekbaar dat je als bestuurders gezamenlijk verantwoordelijk bent voor het nemen van beslissingen en daag elkaar uit om het juiste te doen.
5. Werk je bij een bedrijf en/of ben je actief bij een vereniging/stichting ga dan na of er voor bestuurlijk handelen een verzekering is afgesloten, zodat je privévermogen beschermd wordt. Ook voor tijdelijke opdrachten waarbij bijvoorbeeld statutaire verantwoordelijkheid van toepassing is.
6. Houd de WBTR (de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen) in de gaten. Deze wet is bedoeld om bijvoorbeeld wanbestuur en onverantwoordelijk beheer te voorkomen. De wet is vanaf 1 juli 2021 van kracht en alle verenigingen en stichtingen moeten aan deze wetgeving voldoen.