Binnenvaart terug naar ‘normaal’ in 2021?

De verschillen in soorten ladingen nemen de komende jaren toe. Voor de droge lading (zoals kolen, veevoer, bouwstoffen en containers) zien we vooral in het droge bulk (bijvoorbeeld kolen) al jarenlange dalingen door de energietransitie. De komende jaren verwachten we dat de sector ook de impact van de stikstofcrisis merkt. Deze crisis leidt namelijk tot een daling in het vervoer van bouwstoffen. Een positieve uitzondering is het vervoer van containers, dat neemt al jaren toe. In deze trend van ‘containerisatie’ wordt er steeds vaker gekozen om goederen per container te vervoeren. Ook in 2020 was er sprake van groei in het aantal containers. We verwachten dan ook dat deze groei doorzet. Omdat droge bulk goed is voor ongeveer 50% van alle lading in de binnenvaart, is het effect groot. We verwachten dat het totale ladingvolume de komende jaren zeer beperkt groeit.

Voor de natte-lading verwachten wij een balans tussen aan de ene kant de afname van vervoer en olie-opslag en aan de andere kant een toename in het vervoer van chemie. De vraag naar minerale olieproducten neemt bijvoorbeeld af door het toenemende aantal elektrische auto’s. Verder verwachten wij dat ook de vraag naar olie daalt door de coronacrisis, het vele thuiswerken en veel minder gemaakte reiskilometers. De meest positieve vooruitzichten in de tankvaart zijn voor de chemie.

Voor passagiersvaart is 2020 een verloren seizoen en zijn ook de vooruitzichten voor 2021 somber. Deze branche kan in 2021 alleen herstellen als er snel gevaccineerd wordt en de reisbeperkingen versoepelen.

Ondernemers in de binnenvaart hebben de komende jaren te maken met maatschappelijke druk en wet- en regelgeving op het gebied van verduurzaming. Zo moeten ondernemers investeren in schonere motoren of nabehandelingsinstallaties om de uitstoot van schepen te verminderen. Maar die opties zijn veel duurder dan de nu gangbare motoren van schepen. Op basis van eigen onderzoek verwachten we dat een groot deel van de binnenvaartvloot niet in staat is om deze investeringen zelfstandig te doen. Nationale of Europese ondersteuning is dan nodig, want het is duidelijk dat verduurzamen veel geld kost.

De binnenvaartsector krijgt in 2021 waarschijnlijk een milieulabel als onderdeel van de Green Deal Binnenvaart. Door dit label worden de verschillen in emissies tussen schepen op een objectieve manier zichtbaar. Wij verwachten dat dit impact heeft op de markt omdat partijen zoals als havenbedrijven, verladers en banken dit milieulabel laten meewegen in bijvoorbeeld toegang tot vaarwegen, contracten of financiering. Ook op de langere termijn is de Green Deal van de Europese Commissie voor de sector relevant. Een ambitie uit de Europese Green Deal is namelijk om het vervoer over water met 25% te laten stijgen. Daardoor ontstaan er mogelijkheden voor bedrijven die zich onderscheiden op het gebied van duurzaamheid.

De maatschappelijke trend van vergroenen heeft ook invloed op de omvang en samenstelling van de binnenvaartvloot. Investeren in een nieuwe motor zal namelijk niet voor elke ondernemer haalbaar zijn. Door de wet- en regelgeving voor nieuwe en duurdere scheepsmotoren (Stage V) krijgen namelijk vooral de oudere en kleinere schepen in de vloot minder mogelijkheden om hierin te investeren. Het vermogen van de ondernemers is in veel gevallen te beperkt en financiers zijn mede daardoor terughoudend. We verwachten daarom dat de jarenlange afname van schepen kleiner dan 86 meter versneld. Hierdoor ontstaat dan een mogelijke ‘reverse modal shift’. Dat betekent een maatschappelijk ongewenste situatie: de lading die deze schepen vervoeren, wordt dan niet meer over het water, maar over bijvoorbeeld de weg vervoert. Dat zorgt voor extra drukte op onze wegen.

De vloot van schepen die groter dan 86 meter zijn, lijkt de beste kaarten voor de toekomst te hebben. In dit segment van de markt zien we de meeste nieuwbouw van schepen en investeren in nieuwe motoren is voor bestaande schepen nog haalbaar. Verder verwachten we dat de toename in het aantal eigenaren van meerdere schepen versnelt. Daarmee versnelt ook de afname van het aantal eigenaren met één schip. Ondernemers met meerdere schepen kunnen vaak investeren om te blijven voldoen aan de nieuwste eisen. Ook zien we dat deze ondernemingen vaker opdrachtgevers voor langere tijd aan zich binden.

De levensader voor de binnenvaart is de Rijn met ongeveer 70% van het ladingvolume. Maar de betrouwbaarheid van de Rijn is door recente lage waterstanden niet vanzelfsprekend. Ook voor de lange termijn zijn er veel zorgen over voldoende water in de rivier. Verladers en partijen voor wie betrouwbaarheid erg belangrijk is, kiezen inmiddels al voor vervoer per spoor naast vervoer over water.

Voor de komende tijd verwachten we net als de afgelopen jaren aanpassingen aan vaarwegen waardoor grotere schepen nieuwe locaties kunnen bereiken. Daardoor krijgen kleinere schepen meer concurrentie en verliezen zij marktaandeel. Door de samenwerking op te zoeken met andere ondernemers in bijvoorbeeld een coöperatie is een manier om deze concurrentie tegen te gaan.

Benieuwd naar jouw kansen in de binnenvaart? We gaan er graag met je over in gesprek. Neem contact met onze sectorspecialist Marco van Beek.