Varkenshouderij: onzekerheden zorgen voor prijsfluctuaties in Nederland

In 2020 is de varkensvleesproductie in de 27 EU-landen en het Verenigd Koninkrijk (VK) gestegen met 1,3% ten opzichte van 2019. We zagen toenames in Spanje (+9%), Denemarken (+6) en Nederland (+1%) en een afname in Duitsland (-2%) en Italië (-12%). In het tweede kwartaal van 2021 zal de productie waarschijnlijk hoger liggen vergeleken met dezelfde periode vorig jaar, toen Covid-19 voor flinke verstoringen zorgde in de slachtniveaus in de EU.

In Duitsland is de situatie anders door de Afrikaanse varkenspest (AVP) en de importrestricties op Duits varkensvlees van landen buiten de EU. In de eerste twee maanden van 2021 zijn er in Duitsland in totaal 6% minder varkens geslacht ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De slacht van geïmporteerde varkens nam zelfs met 64% af. Eind vorig jaar werden minder biggen geplaatst om de productie te verlagen; de impact hiervan merkten we al in het eerste kwartaal van 2021. Nu de ‘Schweinestau’ die in 2020 door Covid-19 ontstond is weggewerkt, zijn er minder vleesvarkens beschikbaar. Ook de import van vleesvarkens uit Nederland en Denemarken nam af.

In Nederland werden in de eerste 13 weken van dit jaar juist 6% meer varkens geslacht. Dit kwam vooral doordat er 49% minder vleesvarkens naar Duitsland gingen, vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Daarnaast nam het gemiddelde slachtgewicht toe van 100 kg naar 101 kg. Ook werden er minder biggen vervoerd naar Duitsland (-13%) maar die afname werd ruim gecompenseerd door een toename in biggenexport naar Spanje (+66%), zoals je ziet in figuur 1.

De export van varkensvlees uit de 27 EU-landen en het VK is in januari 2021 met 18% toegenomen ten opzichte van januari 2020. De export naar China steeg met 17%. Door nieuwe uitbraken van de varkenspest blijft de importvraag vanuit China voorlopig stevig. De tweede helft van dit jaar verwachten we echter dat de Chinese varkensstapel sneller herstelt en de vraag daardoor afneemt. Ook bepalen de verschillende prijsniveaus op de mondiale markt in hoeverre de hogere exportniveaus uit de EU worden volgehouden.

Nederland exporteerde in januari 2021 zo’n 46 duizend ton varkensvlees naar China, een toename van 27% vergeleken met januari 2020. De Spaanse export was zelfs meer dan dubbel zo hoog ten opzichte van een jaar geleden. Door het Chinese importverbod op Duits varkensvlees zochten Duitse exporteurs naar andere markten, zoals Hong Kong. De Duitse export naar Hong Kong steeg dan ook van twee duizend ton in januari 2020 naar 14 duizend ton in januari 2021.

Hoewel de prijzen voor vleesvarkens in de EU in maart 2021 omhoog schoten, zijn ze de afgelopen weken weer gestabiliseerd en liggen ze nu rond 1,56 euro/kg (EU-prijzen). Dit is 15% lager dan in dezelfde periode in 2020. De tijdelijke opleving van de prijs kwam door het krappe aanbod in Duitsland. Nu het aanbod weer wat ruimer is en de slacht in Duitsland nog steeds beperkt is door Covid-19 verwachten we druk op prijzen in de komende weken, vooral in Duitsland en Nederland. De huidige prijsniveaus worden ondersteund door de vraag uit China. Maar hogere voerkosten tasten mogelijke marges aan.

Op dit moment zijn de 27 EU-landen en het VK afhankelijk van de export van ongeveer 5,1 miljoen ton varkensvlees. Hiervan ging in 2020 zo’n 65% (3,3 miljoen ton) naar China waarvan ongeveer 0,9 ton aan bijproducten. Spanje was de belangrijkste leverancier voor China met 1,3 miljoen ton. We verwachten dat de komende jaren het aanbod op de wereldmarkt zal toenemen door een hogere productie in landen als Amerika, Brazilië en Rusland. De vraag vanuit China zal afnemen door het verwachte herstel van de varkensstapel.

Europa is op dit moment 121% zelfvoorzienend in varkensvlees, maar dit zal minder worden door de krimp van de varkensstapel in Europa. Deze krimp zal niet alleen in Nederland maar ook in andere landen in de EU, zoals Duitsland, plaatsvinden. Aan de andere kant verwachten we in Spanje nog een groei. Maar dat de druk op de vleesmarkt binnen Europa zal toenemen bij herstel van de varkensstapel in China, staat vast.