SusPhos brengt fosfaat uit afvalwater terug in de keten

Van de buitenzijde is nauwelijks zichtbaar dat aan de Greunsweg in Leeuwarden een innovatieve startup hard aan de weg timmert. In een aantal containers op het industriegebied zetelt sinds eind 2020 een proeffabriek die fosfaat terugwint uit slibas. De containers zitten onder andere boordevol techniek om zoveel mogelijk data te verzamelen en de veiligheid te monitoren. Daarnaast staan er grote glinsterende reactorvaten waarin chemicaliën worden gereinigd. ‘In deze proeffabriek zorgen we dat we alle stappen in het proces goed begrepen hebben, voordat we over twee jaar een grote fabriek openen’, vertelt Marissa de Boer, oprichter en CEO van SusPhos. ‘Tegelijkertijd zijn we nu druk bezig met het maken van het ontwerp van die nieuwe fabriek. Eind 2021 moet bekend zijn waar deze verrijst.’

Hiervoor werkte De Boer aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze een PhD deed met een focus op fosfaatafvalstromen en het opwaarderen daarvan. De Boer ontwikkelde een methode om fosfaatverbindingen terug te winnen uit het slibas. Dat kan vervolgens weer worden gebruikt in bijvoorbeeld vlamvertragers en voor de productie van kunstmest. Samen met collega’s richtte ze hiervoor in 2019 de startup SusPhos op. ‘Fosfaat is in Nederland samen met stikstof één van de grootste veroorzakers van problemen op het gebied van duurzaamheid en biodiversiteit. Er zit veel fosfaat in afvalwater en dat mag daarom niet geloosd worden in het oppervlaktewater’, legt ze uit. ‘Dat leidt namelijk tot een enorme algengroei. Daarom moet fosfaat uit het afvalwater gehaald worden voordat dit in het oppervlaktewater terecht komt. In Nederland wordt dat gedaan door vervuild slib uit het afvalwater te halen. Dat slib wordt vervolgens verbrand, omdat er ook andere schadelijke reststoffen inzitten, zoals virussen en antibiotica. Uiteindelijk houd je slibas over. Deze reststof wordt tot op heden niet hergebruikt, maar bijvoorbeeld ingezet als vulmateriaal voor lege mijnen in Duitsland.’

In Nederland blijft jaarlijks zo’n 60 kton slibas over na verbranding. Maar in Duitsland is het probleem nog veel groter. ‘Daar mag slib nog over het land verspreid worden – iets dat in Nederland al lange tijd verboden is. Maar wetgeving gaat dit drastisch veranderen, slib mag niet je meer uitrijden en fosfaat moet gerecycled worden. Daarom schieten de verbranders in Duitsland als paddenstoelen uit de grond. Over een jaar komen er dus vlak over de grens nog vele kilotonnen slibas bij. Voor SusPhos is dat natuurlijk een hele interessante markt. In 2023 bepalen Duitse waterzuiveraars met welke partij ze in zee gaan om het slibas te zuiveren. Mede daarom maken wij nu grote stappen in de opschaling van ons idee. We willen snel groeien om straks ook voor de Duitse markt in aanmerking te kunnen komen.’

SusPhos verschilt volgens de CEO van andere initiatieven doordat het bedrijf een product maakt uit afvalstromen dat nu al op de markt bestaat. ‘Het is een zogenoemd drop-in product – de markt kent het al, alleen is onze fosfaat circulair. Het is uit afvalwater gehaald in plaats van uit fossiele mijnen, waar de winning zorgt voor veel vervuiling. Bovendien wordt er radioactief afval geproduceerd. Dit kan dus veel duurzamer. Wij zijn de enige partij die zich richt op de productie van hoogwaardige circulaire fosfaat via onze gepatenteerde innovatie. Onze nieuw te bouwen fabriek kan straks jaarlijks grote volumes slibas verwerken. En we kijken nu al verder, want onze ambitie is om in 2026 drie fabrieken te hebben.’

De wetenschapper is nu ondernemer, en dat leidt elke dag weet tot nieuwe inzichten. De Boer: ‘Ik wist al vroeg dat ik eigenlijk meer een ondernemer dan een wetenschapper ben. Dat gevoel borrelde al langer. Maar ik ben wel in een voor mij nieuwe wereld terecht gekomen. In deze startup brengen we bijzondere markten samen, namelijk de afvalwereld en de chemische industrie. Normaliter komen grondstoffen voor de industrie uit mijnen, niet uit rioolwater. Daar komen dus ook veel vergunningen bij kijken. En ik moet natuurlijk zorgen voor financiering voor de proeffabriek en de nieuwe fabriek. Bovendien houd ik me bezig met personeel. We nemen diverse nieuwe mensen aan, omdat we van startup nu naar een groter bedrijf groeien. Het bedrijf is al lang niet meer hetzelfde als twee jaar geleden. We hebben nu hele andere mensen nodig.’