Update
Komkommertijd in de winter: belichte komkommer heeft het zwaar
Hoge energiekosten stoppen de opmars van de belichte komkommerteelt in Nederland. De binnenlandse teelt van komkommers in de winter nam in de afgelopen jaren juist toe. Maar de ruimte voor verdere groei is beperkt en hangt vooral af van de buitenlandse vraag en de ontwikkeling van energiekosten in Nederland. Meer over de belichte komkommer lees je in deze update.
Opmars van de belichte winterkomkommer is vraag- én aanbodgedreven
In de winter van 2020/21 werd al een behoorlijk deel van de komkommers die we in Nederland in december en januari eten, geteeld in Nederland (zie figuur 1). De overige in Nederland geteelde komkommers vonden hun weg naar buitenlandse consumenten, vooral in Duitsland.
Figuur 1: de Nederlandse komkommermarkt in december en januari in 2017/18 en 2020/21
Tot ongeveer 5 tot 10 jaar geleden aten we ‘s winters in Nederland bijna alleen maar geïmporteerde komkommers. Supermarkten schakelden in de loop van november om naar voornamelijk Spaanse komkommers. In februari of maart besloten zij weer om te schakelen naar de meestal duurdere Nederlandse komkommer. Aan het einde van het Spaanse seizoen zijn er namelijk vaker kwaliteitsproblemen terwijl de komkommers uit de Nederlandse belichte teelt in januari en februari vaak van prima kwaliteit zijn. Bij de omschakeling in het voorjaar spelen prijs en kwaliteit dus een grote rol.
In de afgelopen jaren zagen we dat enkele grote Nederlandse supermarktketens meer interesse toonden voor de betrouwbare aanvoer, kwaliteit, houdbaarheid en ‘lokale’ herkomst van Nederlandse komkommers, ondanks de hogere prijs. Voor telers werd het daarom aantrekkelijker in de winter komkommers te telen ondanks de hoge kosten voor belichten en verwarmen. De kennis over de belichte teelt nam toe, er kwamen betere rassen beschikbaar en een teler kon meer produceren met belichting. De productie in een zogenaamd intensief belicht hogedraad-teeltysteem kan oplopen tot 300 komkommers per m2 per jaar, ten opzichte van circa 180 à 200 stuks per m2 per jaar in een traditioneel teeltsysteem zonder belichting.
Geen komkommertijd deze winter: wat zijn de opties voor de komende winters?
Deze winter stokt de opmars van de Nederlandse winterkomkommer. Door de hoge energieprijzen sinds september 2021 zakt de productie in december en januari 2021/22 weer op of onder het niveau van diezelfde periode in 2017/18.
Voor de langere termijn zijn diverse scenario’s mogelijk:
Als energieprijzen op het huidige hoge niveau blijven, verdwijnt de in Nederland geteelde winterkomkommer weer grotendeels uit het schap ten gunste van de importkomkommer. Slechts een enkele supermarktketen blijft zich onderscheiden met Nederlandse komkommers en is bereid hier een forse meerprijs voor te betalen.
Als energieprijzen terugzakken naar het niveau van vóór september 2021 of net iets daarboven, zal ook de productie weer terugkeren op het niveau van vorige winter. De interesse vanuit de supermarkten voor de Nederlandse winterkomkommer lijkt onverminderd bij een acceptabel prijsverschil.
Voor een scenario met hogere productie dan in de winter van 2020/21 zijn zowel lage energiekosten als een hogere exportvraag een voorwaarde. In de Nederlandse markt is nauwelijks groei mogelijk. In 2020/21 werden al genoeg Nederlandse komkommers geteeld om de gehele binnenlandse markt te voorzien (zie figuur 1). Desondanks bleven een aantal afzetkanalen kiezen voor de goedkopere geïmporteerde komkommer. De komkommer is een van de meest verkochte producten door supermarkten. De grote supermarktketens willen niet te veel uit de pas lopen met hun komkommerprijs ten opzichte van concurrenten.
Wil je meer weten?
Onze analist Cindy van Rijswick en sectormanager René Gomersbach volgen de ontwikkelingen in de tuinbouw op de voet. Ben je op zoek naar meer informatie over deze sector? Zij gaan graag met je in gesprek.