Waarom voorspellen we een recessie (en anderen niet)?

Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was de economie in het eerste kwartaal van dit jaar alweer 2,8 procent groter dan vóór de coronacrisis. Bedrijven boekten in het eerste kwartaal een recordwinst van liefst 81,5 miljard euro, het aantal faillissementen is nog steeds extreem laag en ook de werkloosheid bedraagt maar 3,3 procent. En tóch verwachten we eind dit jaar en begin volgend jaar een recessie.

De belangrijkste reden hiervoor is de torenhoge inflatie. Sterk stijgende prijzen eroderen het besteedbare inkomen van huishoudens en kunnen de winstgevendheid van bedrijven aantasten. Zeker wanneer inflatie lang aanhoudt en niet gepaard gaat met een evenredige toename van de lonen, zorgt het uiteindelijk voor een sterke daling van de vraag naar producten en diensten. Dit leidt tot een afkoeling van de economie. Dat verband is glashard. Als we kijken naar de afgelopen dertig jaar, dan blijkt dat wanneer de inflatie stijgt met 1 procent (ten opzichte van trendinflatie van 2 procent), de economische groei één jaar later daalt met 1,3 procent-punt (ten opzichte van de trendgroei van 2,1 procent). Uiteraard zijn onze officiële ramingen gebaseerd op veel geavanceerdere modellen waarmee de economische gevolgen van de huidige energiecrisis is doorgerekend (zie ook deze scenariostudie). Maar het is wel goed om te realiseren dat elke periode van aanhoudend hoge inflatie de afgelopen decennia heeft geleid tot economische krimp. [1] Het zou dan ook bijzonder zijn als onze economie zonder kleerscheuren de huidige periode van extreme inflatie zou doorkomen.

[1] In de jaren ’90 en bij de dotcom-crisis begin 2000 was geen sprake van een recessie in de strikte zin van het woord, omdat geen sprake was twee aaneengesloten kwartalen van krimp. Dit is echter vooral een semantische discussie, omdat de economische conjunctuur wel degelijk zwak was in beide periodes; de economie kromp twee kwartalen binnen een tijdsbestek van anderhalf jaar.

Toch lopen we met onze recessievoorspelling behoorlijk uit de pas met andere instanties: vooral het economische groeicijfer voor 2023 is in onze prognoses een stuk lager (zie figuur 1). Mogelijk wachten andere economen af tot bewijs voor een kerend economisch tij ook daadwerkelijk is te zien in harde data. En tsja, met uitzondering van het lage consumentenvertrouwen staan de meeste conjunctuurindicatoren nog steeds op groen. Om eerder genoemde redenen verwachten we echter dat we een verslechtering op veel indicatoren binnenkort wel zullen gaan zien.

Al worden we van een accurate voorspelling ook niet altijd vrolijk. Zo voorspelden we vorig jaar al dat de inflatie onder invloed van de sterk gestegen gasprijzen flink zou toenemen in 2022. Maar uiteindelijk ben je als econoom net zo goed als je laatste geslaagde voorspelling.

Dus als die recessie er eind van dit jaar of begin van het jaar niet komt, zullen we toch tekst en uitleg moeten geven waarom we er naast zaten. Een ding beloof ik u: mochten de voorspelling van Deutsche Bank uitkomen en de Nederlandse economie volgend jaar groeien met 4 procent (zie figuur 1), zal ik persoonlijk naar Frankfurt afreizen om de verantwoordelijke econoom de beste fles wijn af te geven die ik in mijn kast heb liggen.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws