Varkenshouderij: roerige tijden door tal van oorzaken

De afgelopen maanden is het aanbod van varkens in heel Europa aan het afnemen. Dit is ook nodig om het evenwicht tussen vraag en aanbod te herstellen. De varkensvleesproductie in de 27 EU-landen en het VK daalde in de eerste 4 maanden van 2022 met 5% op jaarbasis. Duitsland blijft de koploper van de krimp. De Duitse vleesvarkensproductie daalde in deze periode met 12% op jaarbasis (zie figuur 1).

Productieniveaus daalden ook in Polen met 9%, in Nederland met 4% en in Frankrijk en Denemarken met 3%. Aan de andere kant lag de varkensvleesproductie in Spanje 1% hoger en in het VK 4% hoger in de periode van januari tot april 2022 ten opzichte van dezelfde periode in vorig jaar. Voor 2022 verwachten we dat de varkensvleesproductie in de 27 EU-landen en het VK met ongeveer 3% op jaarbasis daalt.

In week 26 lag de gemiddelde karkasprijs in de EU 22% hoger dan in hetzelfde periode vorig jaar. De prijs krijgt steun door een krapper aanbod in combinatie met een verbeterende vraag in Europa tijdens de vakantieperiode. Maar de prijs kan de komende maanden flink wisselen door een aantal oorzaken. Door ontwikkelingen rondom Afrikaanse varkenspest en een mogelijke toename van de importvraag door China in de tweede helft van 2022. Ook verwachten we dat consumenten minder varkensvlees kopen door stijgende vleesprijzen in de detailhandel na de zomer. De gemiddelde prijs voor varkensvlees in de supermarkt in Nederland is al 14% hoger dan eind 2021.

In het derde kwartaal kunnen varkensboeren mogelijk lagere prijzen rekenen voor het voer, maar waarschijnlijk blijven voerprijzen hoger dan vorig jaar. De prijzen op de markt van agrarische grondstoffen zijn aan het dalen door stijgende rentetarieven, vrees voor een beginnende recessie en het beschikbaar komen van de nieuwe oogst. Ook zijn de tarweprijzen gezakt, nadat vorige week de overeenkomst om de export van granen vanuit Oekraïne te hervatten is getekend door Rusland en Oekraïne. Maar droge weersomstandigheden in Noord-Amerika, Zuid-Amerika en Europa kunnen de oogstverwachtingen aantasten en de prijzen beïnvloeden. Ook zal het nog enige tijd duren voordat de graanexport uit Oekraïense havens daadwerkelijk van start kan gaan.

Verhoogde kosten zorgen nog steeds voor margedruk op de varkenshouderij. Vooral zeugenhouders hebben hier last van. De huidige lagere vraag naar biggen in Europa komt niet alleen door de gebruikelijke cyclus binnen het jaar maar komt ook door het afnemend aantal vleesvarkensplaatsen. In week 26 lag de gemiddelde biggenprijs in de EU op € 48, dat is 3% lager dan in dezelfde periode vorig jaar.

Een afname in het aanbod van varkensvlees is hard nodig, aangezien de exportvraag lager is dan vorig jaar. In januari t/m april 2022 is de totale export van varkensvlees uit de 27 EU-landen en het VK met 30% gedaald op jaarbasis, zo’n 592.000 ton. In dezelfde periode is de export naar China met 60% gekrompen op jaarbasis, ruim 734.000 ton. De lagere export naar China wordt dus gedeeltelijk gecompenseerd door een hogere export naar andere landen.

Op jaarbasis exporteerde de 27 EU-landen en het VK 59% meer varkensvlees naar Japan (54.000 ton), 70% meer naar Zuid-Korea (47.000 ton) en 22% meer naar de Filippijnen (28.000 ton) (zie figuur 2). De export nam ook toe naar bestemmingen waar de volumes traditioneel lager zijn, zoals naar Australië (met 121% op jaarbasis of 30.000 ton) en de VS (met 53% op jaarbasis of 19.000 ton). Nederland profiteerde ook van hogere export naar Japan en Zuid-Korea. Van januari t/m maart zijn volumes naar Japan bijna verdubbeld en naar Zuid-Korea met 150%, zo’n 11.000 ton, gestegen.

We verwachten dat de Chinese vraag naar varkensvlees geleidelijk herstelt in de tweede helft van 2022. De varkensprijzen in China zijn in juli 2022 meer dan verdubbeld ten opzichte van het laagste punt van 11 renminbi (Chinese valuta) per kilo in maart. De Chinese regering is van plan om toenemende prijzen te beteugelen en de economie te stabiliseren. Dit zorgt de komende maanden waarschijnlijk voor herstel in varkensvleesconsumptie (vooral in food service) en hogere import van varkensvlees. Toch blijft het handhaven van de export naar andere markten belangrijk om een overschot aan specifieke varkensvleesproducten in Europa te voorkomen.

De recente uitbraak van Afrikaanse varkenspest (AVP) in de Duitse zeugenhouderij in Nedersaksen, vlakbij de Nederlandse grens, zet de Nederlandse varkenssector weer op scherp. Vleesvoorraden in Nederland worden nu massaal verkocht. Dit omdat men bang is dat export buiten de EU nog maar beperkt mogelijk is als AVP wordt vastgesteld in Nederland.

In 2021 ging 46%, bijna de helft van de totale Nederlandse varkensvlees export naar bestemmingen buiten de 27 EU-landen en het VK. Als AVP in Nederland wordt vastgesteld, valt een groot deel van deze markten weg, vooral in Azië. China is de grootste markt voor Nederlandse varkensvlees buiten Europa, met een aandeel van 22% van de totale export. Ook de kleinere markten, de Filipijnen (5%), Zuid-Korea (3%) en Japan (3%), zijn belangrijk voor de afzet van bijproducten of in sommige gevallen hoogwaardige producten zoals Japan. Als toegang tot deze markten wordt geweigerd, wordt het een grote uitdaging om nieuwe afzetmogelijkheden te vinden voor bijproducten. Dit heeft dan invloed op de vierkantsverwaarding. Nederland is dan ook genoodzaakt om meer varkensvlees binnen Europa af te zetten, terwijl andere Europese exporteurs waarschijnlijk hun export naar Azië kunnen verhogen.

Strategische keuzes vinden weloverwogen plaats. Maar als gevolgen van bepaalde ontwikkelingen of aangekondigde maatregelen op voorhand niet te overzien zijn, dan wordt het maken van keuzes lastig of soms juist makkelijk. Als ondernemer in de varkenshouderij brengt de huidige situatie met zich mee dat je stevig in je schoenen moet staan, dat je weet wat je wilt en waar je voor staat. Dat is dé uitdaging voor jou als ondernemer.