Brexitwaanzin

Het Verenigd Koningrijk is het land dat er trots op mag zijn het geboorteland te zijn van twee van de grootste economen aller tijden: Adam Smith en John Maynard Keynes. Adam Smith heeft de fundamenten van de moderne economie gelegd en Keynes heeft later een nieuwe wending aan het economisch denken gegeven. Als econoom groei je daarmee op. Waar economen ook mee opgroeien is rationeel gedrag, de aanname dat bijvoorbeeld bedrijven en consumenten rationele beslissingen nemen. Voor een econoom is Brexit dan ook waanzin. De banden verbreken met je grootste handelspartner, waar je ook nog afhankelijk van bent voor basisbehoeften zoals eten, is op zijn minst merkwaardig te noemen, als niet irrationeel. De Brexit is ook irrationeel als je rekening houdt met zowel de economische als maatschappelijke kosten.

Eerst de economische kosten. RaboResearch heeft berekend dat een harde Brexit in het VK een tweejarige recessie zal veroorzaken en daarnaast het economische vermogen van het land permanent zal beschadigen. Andere studies hebben berekend dat de Britten al 1 procentpunt aan economische groei per jaar hebben ingeleverd sinds het Brexitreferendum. Dat is twee derde van de 1,5 procent gemiddelde groei in 2017-2018. En dat is alleen het effect van onzekerheid en sentiment, want er is nog niks veranderd in de manier waarop het VK zakendoet met de EU. Toch zijn er politici, inclusief de Premier van het VK, die beweren dat er met een Brexit winst te behalen valt – de Brexit dividend.

De Brexit waanzin is ook ruimschoots te zien in hoe de Britse politiek omgaat met andere economische overwegingen. De oppositiepartij Labour heeft de deal die het VK en de EU afgelopen november hebben gesloten afgewezen omdat Labour een permanente douane-unie beogen. Het ironische hiervan is dat de zogenaamde ‘Irish backstop’, die deel is van die afgewezen deal, ontzettend veel op een permanente douane-unie lijkt. Andere parlementariërs willen dat het VK niet alleen in de Europese douane-unie blijft maar ook deelneemt aan de Europese Economische Ruimte zoals onder andere Noorwegen. Dat zou feitelijk betekenen dat het VK zijn rechten behoudt, maar ook ongeveer dezelfde verplichtingen heeft[1]. Maar dan zonder enige zeggenschap en met de kosten en schade die de Brexit al heeft veroorzaakt.

En dan hebben we het tot dusver alleen over de economische schade gehad. Maar Brexit zorgt nog meer voor maatschappelijke schade. Want na het Brexit-referendum uit 2016 valt het Verenigd Koningrijk niet meer te verenigen. De Britse samenleving is inmiddels enorm gepolariseerd rondom de Brexit en een tweede referendum zou dit alleen maar verergeren. Volgens recente peilingen vindt ongeveer de helft van de bevolking dat een Bremain de Britse samenleving nog verder zal polariseren. Hetzelfde geldt voor een harde Brexit. En dan is er nog de Ierse grens problematiek. Bij een harde Brexit zou er een fysieke grens ontstaan tussen Noord Ierland en Ierland. En dat kan een oude conflict, die na twintig jaar in 1998 afgesloten is, weer kunnen aanwakkeren en de lokale maatschappij ontwrichten. De Britten zetten letterlijk de vrede op het eiland van Ierland op het spel.

Zowel het streven naar eigenbelang door het individu van Smith als het overheidsingrijpen van Keynes laat de Britse burger nu in de steek. Wij vertrouwen erop dat de ratio toch zal prevaleren en dat de Britten de huidige deal zullen goedkeuren en daarmee zorgen voor een ordelijke Brexit. In de EU blijven zou de economische schade nog verder beperken. Maar de maatschappelijke schade is enorm en zal langer duren om daarvan te herstellen.

[1] EER-leden betalen minder aan het EU-budget, maar omdat het VK nu van de ‘Thatcher-korting’ geniet zou er voor het VK per saldo weinig veranderen.

Verschenen in Deal!, inkopersvakblad van NEVI, 11 februari 2019