Italië belandt (wederom) in een recessie

Italië is in een technische recessie terechtgekomen nadat het reële bbp tijdens twee opeenvolgende kwartalen kromp: afnames van respectievelijk 0,1 en 0,2 procent k-o-k waren te zien tijdens het derde en vierde kwartaal van 2018. Hierdoor komt de groei in dat jaar uit op 0,8 procent j-o-j. Dit betekent dat de Italiaanse economie wederom trager groeide dan die in vergelijkbare landen en de eurozone als geheel (figuur 1). Wij verwachten dat de economie in de nabije toekomst amper herstelt. Een krimp tijdens het eerste kwartaal is niet onwaarschijnlijk, terwijl de groei in de daaropvolgende kwartalen maar lichtelijk lijkt te gaan toenemen. Voor heel 2019 verwachten wij een groei van 0,0 procent.

De officiële bbp-cijfers laten een kleine groei van de investeringen en private consumptie zien in het vierde kwartaal. De meest positieve bijdrage kwam van de netto export, terwijl de overheidsconsumptie de bbp-groei juist drukte. Desalniettemin was de afname in de voorraden het meest drukkende effect in het vierde kwartaal. Producenten spelen mogelijk in op de afzwakkende vraag en zien daardoor minder noodzaak om voorraden aan te houden. De verandering in voorraden is echter lastig te interpreteren, vanwege de manier van berekenen en mogelijke statistische afwijkingen.

Wij zien weinig reden voor een snelle afrekening met de teleurstellende groeicijfers. De neerwaartse trend in economisch sentiment en consumentenvertrouwen bleef in de eerste twee maanden van 2019 gehandhaafd (figuur 2). Vooruitblikkende indicatoren geven aan dat verbeteringen aan de productiekant van de economie niet waarschijnlijk zijn. PMI-cijfers wijzen op een krimp van de diensten- en industriesector in het begin van 2019 (figuur 3). Daarnaast staan de export- en productieverwachtingen voor de industrie op het laagste niveau in drie jaar (figuur 4).

Voor 2019 voorspellen wij een zwakkere consumptiegroei dan in 2018. De tijdens de crisis uitgestelde consumptie zal onderhand zijn uitgeput en niet meer zorgen voor extra vraag. Daarnaast zal de werkgelegenheidsgroei waarschijnlijk niet aantrekken, vanwege afzwakking in de binnenlandse en buitenlandse vraag. Toenemende onzekerheid in combinatie met een historisch lage spaarquote kan huishoudens aanzetten om uit voorzorg te sparen. Ook valt het, vanwege implementatieproblemen, nog te bezien of het ruime overheidsbeleid de consumptie omhoog weet te stuwen.

Wij verwachten dat de private investeringen flink zullen krimpen in 2019. Ook hier spelen afnemende vraag en toenemende onzekerheid (met betrekking tot het overheidsbeleid) een grote rol. Bedrijven lijken daarnaast last te hebben van de verhoogde rente op staatsschuld. Deze hogere rente op Italiaans schuldpapier lijkt zich momenteel te vertalen in striktere kredietvoorwaarden. Kanttekening hierbij is wel dat de rente momenteel lager staat dan op zijn top vorig jaar. Het lijkt echter een kwestie van tijd voordat deze weer gaat oplopen. De Europese Commissie zal in de loop van het jaar gaan aandringen op nieuwe bezuinigingen, aangezien zij recent haar groeivoorspelling flink naar beneden heeft bijgesteld. De Italiaanse regering heeft immers afgesproken met de EC om het begrotingstekort in 2019 niet verder op te laten lopen dan 2,04 procent van het BBP. Hernieuwde spanningen tussen Brussel en Rome in combinatie met tegenvallende groeicijfers kunnen zorgen voor nieuwe rentestijgingen, minder kredietverstrekking en dalende investeringen.

Al met al verwachten wij een groei van 0,0 procent in 2019. De consumptiegroei zal lichtelijk afnemen, terwijl wij een flinke krimp in de private investeringen voorzien. De netto export zal daarentegen meer bijdragen aan de groei dan vorig jaar. Wij voorspellen dat de importgroei zal vertragen, vanwege een afzwakking in de binnenlandse vraag. De exportgroei zal ongeveer gelijk blijven ten opzichte van vorig jaar. Deze voorspellingen zijn omgeven met zowel opwaartse als neerwaartse risico’s. Zo is de impact van het ruime overheidsbeleid lastig te voorspellen. Een verdere escalatie van het handelsconflict tussen de VS en China en een harde Brexit zijn andere belangrijke risico’s, omdat deze de buitenlandse vraag verder kunnen afremmen.

Dit is een verkorte versie van de Engelstalige publicatie Recession strikes (again) on the Italian peninsula