Biologische coöperatie Odin: ‘De voedselketen moet veel transparanter’

‘We zijn een biologische voedselcoöperatie met 15.000 leden. We hebben 32 eigen winkels, een groothandel, een bezorgdienst en 150 afhaalpunten. Daarnaast hebben we een eigen imkerij, waarmee we boerderijen helpen hun biodiversiteit te versterken, en ook een eigen biodynamische boerderij voor de veredeling van zaadvaste gewassen en zaadvermeerdering. In 1983 zijn we opgericht als groothandel in biologische en biodynamische voeding. Sinds de start streven we naar een duurzame voedselketen, een gezonde keten van boer tot bord. Wij kopen alles direct in bij boeren, tuinders, bakkers, slagers en andere kwaliteitsproducenten.’

‘In de beginjaren was ons uitgangspunt dat Odin geen privébezit moest zijn. Daarom startten we als commanditaire vennootschap, een CV dus. Toen we in het jaar 2000 zelf winkels openden, groeide het kapitaal flink en kwam er een behoorlijke druk op de vennoten te liggen. Daarom zijn we in 2012 omgevormd naar een coöperatie. Het grootste verschil is dat we nu niet meer vinden dat Odin van niemand moet zijn, maar juist van iedereen. Wat wij doen, heeft namelijk maatschappelijk belang. Ik geloof er echt in dat je de wereld mooier kunt maken door anders boodschappen te doen.’

‘Het grote verschil is dat wij een coöperatie zijn met inmiddels 15.000 leden. Bij ons is het aan de achterkant zo ingericht dat er niet voor persoonlijk gewin gewerkt wordt. Dat maakt ons heel vrij. Wij hoeven geen aandeelhouders tevreden te houden met grote winsten, want onze aandeelhouders zijn onze klanten. Alles wat wij doen, doen we voor een gezond en eerlijk voedselsysteem. Geld is bij ons dan ook geen doel, maar een middel om ons doel te bereiken: gezonde voeding uit een gezonde landbouw.’

‘Voor mij staan er twee woorden centraal: transparantie en perspectief. Ik denk dat de voedselketen er belang bij heeft om veel transparanter te worden. Wij doen dat door enkel producten te verkopen die 100% biologisch zijn of zelfs biodynamisch. Onze leveranciers kennen hun producten en wij delen hun verhaal met onze klanten. Voor de hele voedselketen geldt dat bekend moet zijn wie wat doet, wat de machtsverhoudingen zijn en hoe prijzen worden opgebouwd. En met perspectief bedoel ik dat de overheid een groot toekomstperspectief moet schetsen. Een aantrekkelijk maar haalbaar vooruitzicht dat stimuleert om in actie te komen. Dat ontbreekt nu.’

‘Zorgen dat de biologische afzet niet nog verder zakt. Door de oorlog in Oekraïne is de koopkracht van consumenten gedaald. Dat merken we echt aan onze verkoop en omzet. Daarom maak ik mij hard voor de overheidsmaatregel om de btw op biologische producten iets te dempen. Ik geloof alleen niet dat dat snel gaat gebeuren. Tot de koopkracht weer stijgt, moeten we ons door deze moeilijke tijd worstelen.’

Allereerst: leden van onze coöperatie krijgen een prijsvoordeel. Ben je lid, dan kun je dus iets goedkoper boodschappen doen. Wel blijft de prijs een lastig vraagstuk. Door te groeien, kunnen we schaalvoordeel boeken. Tegelijk hebben producten wel gewoon hun prijs. En we willen dat iedereen in de keten eerlijk betaald krijgt. Overigens zie ik wel andere mogelijkheden. Zo heb je in New York een voedselcoöperatie waar ieder lid meewerkt. In ruil van een paar uur van hun tijd, kunnen ze goedkoper boodschappen doen. Met een aangepaste regelgeving rondom arbeid zou dit ook in Nederland een deel van de oplossing kunnen zijn.’

‘Ik ben van de afdeling: hoe meer bio, hoe beter. Dus in die zin ben ik blij dat zij dit aanbieden. Voor speciaalzaken is dit alleen wel lastig in deze tijd van kostenstijging. Want op príjs kunnen wij niet concurreren met die goedkope supermarkten. Daarom denk ik dat er voor speciaalzaken veel te winnen is door meer te communiceren over de toegevoegde waarde om bepaalde producten bij ons te kopen. Want behalve als je écht heel krap zit, maak je als consument nooit alleen op basis van de prijs een keuze.’

‘Dat er meer plantaardig wordt gegeten is alleen maar goed. Landbouwgrond die eerst gebruikt werd voor voedergewassen, is dan te gebruiken om voeding te produceren. Voor ons hebben ‘landbouwhuisdieren’ echt een plek in het systeem. Maar balans is hierbij het toverwoord. Wij verkopen relatief weinig vlees, en alleen vlees dat voldoet aan onze eisen. Zo moeten de dieren met respect behandeld worden. We zijn onlangs overgegaan naar een andere slager, omdat de vorige hier niet voldoende op aansloot. Nu hebben we een slager waarbij het hele slachtproces aandachtig en zonder haast plaatsvindt. Je mag als klant zelfs komen kijken. Dat zegt genoeg.’

‘We willen onze groei van de afgelopen jaren graag doorzetten. Door nog meer vaste relaties met leveranciers aan te gaan, zodat de aanvoer stabiel blijft. En ook door de consument echt te verbinden aan Odin. Hen mee te nemen in de keuzes die we maken. We vinden het heel belangrijk dat de klant meer inzicht krijgt in wat hij of zij mogelijk maakt door bij ons te kopen. Want achter de winterwortel die je bij ons koopt, zit een hele wereld. Van het salaris van de boer tot de diversiteit aan insecten die in de bodem leven.’

‘Ik denk dat Rabobank kan helpen om de voedselproductie te verduurzamen door meer bedrijven zoals ons te steunen. Jullie werken sinds de oprichting al met ons samen, dat is heel bijzonder. Juist voor bedrijven die pionieren en vooruitlopen is het namelijk niet altijd makkelijk. Zij kunnen extra ondersteuning meer dan goed gebruiken.’