Zuivelhoeve Zwanenburg staat dichterbij natuur en maatschappij

Sinds hij kan lopen droomt Niek Mangelaars (32) ervan het melkveebedrijf van zijn ouders over te nemen. Hij runt Zuivelhoeve Zwanenburg nu samen met zijn vader en zijn vriendin Birgit Goossens. Daarmee is hij de vijfde generatie die op deze grond actief is. ‘Mijn idee was ooit om het bedrijf van 75 koeien verder uit te bouwen naar ongeveer 140 plus jongvee’, vertelt Niek. ‘We hebben daar ook de vergunning voor gekregen. Maar door omstandigheden kwam het niet direct van uitbreiding. Toen het wel kon, bleek het door wetgeving niet meer mogelijk. Dat was wel even een tegenslag.’

Dat dwong Niek om na te denken over de toekomst van het bedrijf. ‘Groeien is niet per se een doel op zich. Maar ik wil wel een bedrijf waar toekomst in zit. En voortgaan met het bedrijf in dezelfde omvang paste daar voor mijn gevoel niet bij. Dus zocht ik naar andere mogelijkheden.’ Een nieuw inzicht kreeg Niek toen zijn vader met vakantie ging en zijn vriendin, die in de thuiszorg werkt, ook niet thuis was. ‘Na drie dagen op het bedrijf merkte ik dat ik het saai vond. Ik miste het contact met mensen. Koeien zijn leuke beesten, maar ze zeggen niks terug. Toen groeide het idee om mensen op het erf te ontvangen.’

Eerst dachten Niek en zijn vriendin aan het starten van een Bed & Breakfast op het bedrijf. ‘Maar uiteindelijk ontwikkelden we het plan om zelf onze melk te verwerken tot zuivelproducten. In onze boerderijwinkel verkopen we nu eigen yoghurt, karnemelk, hangop, vla en chocolademelk. Daarnaast bieden we in onze automaat en winkelproducten van agrariërs in de buurt, zoals varkens- en rundvlees of kaas. Het leuke is dat er mensen op het erf komen en er positiviteit heerst rondom ons bedrijf. Heel anders dan het negatieve sentiment rondom onze sector.’

De boerderijwinkel is financieel een leuk extraatje, maar de melkveehouderij blijft de belangrijkste inkomstenbron. Volgens Niek zorgt de winkel vooral voor neveneffecten. ‘Op vrijdagmiddag en zaterdag is de winkel open en bezoeken mensen ook de stallen. Koeien kijken, kalfjes aaien. Soms krijg ik wel eens kritische vragen, bijvoorbeeld over een kalfje dat na de geboorte alleen staat. Maar dat vind ik alleen maar goed. Ik kan dan uitleggen dat we dat juist doen om het dier een goede en gezonde start te geven. Het is belangrijk dat mensen met eigen ogen zien wat we doen.’

Voor de melkveehouderij had Niek ook een idee: natuurinclusief boeren. ‘We hadden een mooi plan geschreven, waarbij we extra grond zouden aanschaffen om die vervolgens te verkopen aan de provincie en het weer terug te pachten. Uiteindelijk ging dat door voor ons nadelige voorwaarden niet door – maar we hadden al wel die grond aangekocht. Toen hebben we besloten om zelf dan maar zo natuurinclusief mogelijk te gaan werken. We stimuleren de groei van klavers en kruiden op ons grasland en zijn overgestapt op volledige weidegang. De koeien vinden dat leuk en het is goed voor het imago van onze sector. Daarbij komt dat koeien buiten minder stikstof uitstoten en we genoeg land hebben om onze eigen mest uit te rijden, dat hoeven we niet met vrachtwagens naar elders te vervoeren.’

Voor de financiering van de grond klopte Niek aan bij Rabobank. In eerste instantie was een overbruggingslening bedacht, maar die plannen wijzigden toen de deal met de provincie niet doorging. Accountmanager Jan van Aert van Rabobank: ‘Wat ik sterk vind aan deze ondernemers, is dat ze niet bij de pakken gaan neerzitten, maar kijken naar wat wél kan. Ook maakten ze welbewust de keuze voor natuurinclusief boeren, en dat onderschrijven wij. Extensivering is in de huidige omstandigheden financieel een uitdagende strategie waarbij extra inkomsten nodig zijn om de bijkomende lasten te kunnen dragen. In dit geval zijn de inkomsten uit de winkel een welkome aanvulling. Daardoor konden ze een deel van de overbruggingslening financieren, waardoor Niek en Birgit toch hun duurzame en ondernemende ambities kunnen waarmaken.’

Niek is heel blij met de ontwikkeling van het melkveebedrijf. ‘Door de groenere bedrijfsvoering gaat de biodiversiteit hard vooruit. Hommels en bijen zoemen over het grasland. We zien meer hazen, patrijzen en vogels. Ik kan ontzettend genieten van boerennatuur om me heen. Tegelijkertijd moeten we aan het einde van de maand ook gewoon alle rekeningen betalen. En dat kan door onze toekomstbestendige keuzes, waarbij alles samenkomt. En door de steun van Rabobank.’