Europese regelgeving voor nieuwe veredelingstechnieken onder de loep

De Europese Unie (EU) heeft genoeg redenen om de huidige regelgeving op het gebied van nieuwe veredelingstechnieken (NVT’s)[1] aan te passen. Zo heeft zij hoge ambities voor een duurzamere landbouw. Ook wil zij de klimaatverandering een halt toe roepen. NVT’s kunnen daarvoor oplossingen bieden. Door gewassen te ontwikkelen die bijvoorbeeld beter bestand zijn tegen droogte of minder kunstmest nodig hebben, kan veredeling een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstellingen van de Green Deal en de Farm to Fork-strategie. Dit kan ook via traditionele veredelingstechnieken, maar door het gebruik van NVT’s kan de ontwikkeling van nieuwe gewassen naar verwachting sneller en efficiënter.

Daarnaast zou er binnen de EU ongemak kunnen ontstaan als de achterstand van Europa op het gebied van biotechnologie nog groter wordt in vergelijking met landen als de Verenigde Staten, waar onlangs 370 miljard dollar extra is vrijgemaakt voor innovatie. Ook is het lastig om producten te onderscheiden die buiten Europa via NVT’s zijn ontwikkeld en via internationale handel in Europa terecht komen. Er zijn nog geen geschikte methoden om bij producten te herkennen of er bijvoorbeeld een techniek als CRISPR-Cas9 is gebruikt om deze te ontwikkelen.

[1] Dit zijn technieken waarbij genetisch materiaal gewijzigd wordt om te komen tot nieuwe eigenschappen.

Aan de andere kant zijn er ook genoeg redenen die de EU ervan kunnen weerhouden wijzigingen door te voeren. Zo is er bezorgdheid over onbedoelde gevolgen, zoals het ontstaan van nieuwe allergenen of de ontwikkeling van gewassen die niet gevoelig zijn voor onkruidbestrijdingsmiddelen. Ook bestaat de vrees dat traditionele soorten mogelijk worden verdrongen en dat de gewasdiversiteit afneemt. Bovendien zijn er ethische bezwaren in verband met ecologische, economische en sociale gevolgen en de transparantie en traceerbaarheid van genetisch bewerkte producten.

Uiteindelijk bepalen politieke afwegingen het besluit om de regelgeving op het gebied van NVT’s te wijzigen. Hierbij speelt de publieke opinie een belangrijke rol. Na het voorstel van de Europese Commissie, naar verwachting eind juni 2023, kan het hele proces van onderhandelingen en goedkeuring nog twee tot drie jaar in beslag nemen. Gewasveredelings- en biotechbedrijven moeten dus nog even in onzekerheid leven over de toekomst.

De meeste Europese lidstaten lijken voorstander van een versoepeling van de regelgeving. Maar lidstaten hebben daarbij hun eigen overwegingen en die kunnen verschillen. Nederland, met een grote sector in veredeling en vermeerdering van zaden en jonge planten, pleit voor meer flexibele regelgeving zodat het de sterke positie in deze sector kan behouden. En bijvoorbeeld Spanje ziet NVT’s als een kans om sneller of efficiënter gewassen te kunnen ontwikkelen die beter tegen droogte kunnen.

Wijzigingen in de Europese regelgeving over NVT’s kunnen belangrijke consequenties hebben voor gewasveredelings- en biotechbedrijven. Die gevolgen hangen echter af van wat er precies verandert.

In onze ogen kan het met de toekomstige regelgeving drie kanten op gaan. In het eerste scenario houdt de EU vast aan de huidige strenge regelgeving. Hierbij blijven genetisch bewerkte gewassen als genetisch gemodificeerde gewassen[2] geclassificeerd. In het tweede scenario moeten nieuwe genetisch bewerkte soorten aan bepaalde duurzaamheidseisen voldoen om niet te vallen onder de beperkende regelgeving. In het derde scenario worden NVT’s zonder enige beperking toegestaan.

[2] Bij genetische modificatie wordt genetisch materiaal aangepast door een stukje DNA van het ene organisme over te brengen naar een ander organisme.

Als NVT’s aangemerkt blijven als genetische modificatie kan dit nadelig zijn voor kleinere veredelingsbedrijven. De kosten voor registratie van genetisch gemodificeerde gewassen zijn momenteel te hoog voor kleine bedrijven. Doordat in sommige andere landen, zoals de Verenigde Staten, de regels voor NVT’s soepeler zijn, zouden veredelingsbedrijven die nu nog in de EU zijn gevestigd, kunnen overwegen om (een deel van) hun activiteiten te verplaatsen naar landen die meer openstaan voor NVT’s. Sowieso wordt het voor bedrijven ingewikkeld en duur wanneer regelgeving uiteenloopt tussen verschillende landen.

Een nadeel van regelgeving zonder beperkingen voor NVT’s is dan weer dat het lastiger is gewassen die op een traditionele manier zijn veredeld te onderscheiden van gewassen waarbij NVT’s zijn gebruikt. Voor biologische producten is dit bijvoorbeeld een vereiste. Aan de andere kant biedt deze variant waarin NVT’s vrij spel krijgen wel nieuwe groeikansen voor biotechbedrijven en kleine veredelingsbedrijven. Het gebruik van NVT’s schept mogelijkheden voor kleine bedrijven om de technologiekloof met grotere veredelaars te verkleinen.

Lees hier de volledige (Engelstalige) studie