Ontwikkeling lonen en productiviteit in Nederlandse bedrijfstakken

Dit is een aanvullend document op de studie Maatwerk en immaterieel kapitaal belangrijk in discussie over loon en winst. We presenteren in deze bijlage voor 57 bedrijfstakken een tweetal figuren.

In de eerste figuur laten we de uitsplitsing van de toegevoegde waarde op bedrijfstakniveau zien. Hierbij maken we gebruik van de productie- en inkomensstatistieken in de nationale rekeningen van het CBS en de OESO. Soms hebben we aanvullende data uit andere bronnen geraadpleegd om gaten in de data te dichten of reeksen te extrapoleren. Een uitgebreide toelichting op alle individuele posten is beschreven in de studie zelf.

Startpunt is de bruto toegevoegde waarde in een bedrijfstak. Deze is gedefinieerd als de output in basisprijzen minus het intermediaire verbruik. De toegevoegde waarde tegen basisprijzen kunnen we vervolgens uitsplitsen in diverse posten (zie figuur 1). De lonen voor de geleverde arbeid zijn inclusief de ingehouden loonbelasting en de werknemerspremies. Sociale premies werkgevers omvat alle wettelijke sociale verzekeringen (onder andere WW, WAO/WIA, re-integratie) en particuliere premies (pensioenpremies). Het verbruik van vaste activa kan worden gezien als waardevermindering door veroudering en/of slijtage, ofwel afschrijvingen. Uitbreidingsinvesteringen breiden de hoeveelheid vaste activa uit en vergroten dus de productiecapaciteit. Wij gebruiken het netto gemengd inkomen als benadering voor het arbeidsinkomen van zelfstandigen. Bij indirecte belastingen minus subsidies staat het saldo van beide posten. De post die overblijft is het netto exploitatieoverschot en dat is onze indicator voor de winst in een bedrijfstak.

In de tweede figuur zetten we de productiviteitsontwikkeling af tegen de loon- en winstontwikkeling. Hiermee wordt visueel inzichtelijk welke groep, zij het werknemers of werkgevers, lijkt te profiteren van productiviteitswinsten of op te draaien voor productiviteitsverliezen. De data zijn gecorrigeerd voor prijsontwikkelingen met behulp van de bbp-deflator op bedrijfstakniveau. We delen de toegevoegde waarde en het netto exploitatieoverschot door het aantal gewerkte uren van werknemers en zelfstandigen. De post lonen plus sociale premies per gewerkt uur is op basis van door werknemers gewerkte uren.