Mondzorg kampt zeker tot 2030 met tekort aan tandartsen

In het capaciteitsplan 2024-2026 is het voorstel gedaan om het aantal opleidingsplaatsen van tandartsen te verhogen van 259 naar 345. Ook wordt de opleiding mogelijk ingekort tot vijf jaar. Toch wordt in 2024 hetzelfde aantal opleidingsplaatsen als in 2023 beschikbaar gesteld. Het effect van meer opleidingsplaatsen voor tandartsen zal naar verwachting pas vanaf 2030 zichtbaar zijn. Over een opstart van een vierde opleidingsplek (Rotterdam?) is nog geen beslissing genomen. Het aantal plaatsen voor de hbo-opleiding Mondzorgkunde (mondhygiënisten) wordt vanaf 2025 in twee jaar verhoogd van 334 naar 353. De druk op het aanbod blijft de komende jaren bestaan, wat afbreuk kan doen aan de toegankelijkheid van de mondzorg.

De komende jaren zullen praktijken in de mondzorg verder opschalen, waarbij drie tot acht stoelen de norm is. Een samenwerkingspraktijk bestaat uit een team van tandartsen, mondhygiënisten, preventie assistentes en een praktijkmanager. In de sector zijn ketenpartijen actief. Een aantal ketens wordt gefinancierd via private investeerders (private equity). Ook zien we de trend dat een ondernemer eigenaar van vijf tot twintig praktijken wordt. Hierdoor hebben zowel startende als stoppende tandartsen meer mogelijkheden om in te werken of een koper te vinden.

Steeds meer ondernemers in de mondzorg sector implementeren duurzaamheid en circulariteit in hun bedrijfsvoering. In 2022 verscheen het e-boek Duurzame mondzorgpraktijk. Dit is een initiatief van de brancheorganisatie KNMT en wordt onderschreven door NVM-mondhygiënisten en de Organisatie van Nederlandse Tandprothetici (ONT). Het e-boek richt zich op verduurzaming van het praktijkgebouw, de inrichting, de praktijkvoering en de consultvoering. Belangrijke doelen bij verduurzaming van de praktijk zijn het verminderen van het energieverbruik, grondstofverbruik, CO2-uitstoot, watergebruik en watervervuiling. Het besparen van energie is niet altijd meer vrijblijvend. Zo is er een energiebesparingsplicht voor bedrijven en instellingen die per jaar vanaf 50.000 kWh of 25.000 m3 aardgas of een equivalent daarvan verbruiken. Naar verwachting komen er ook verplichtingen aan bedrijven die minder verbruiken.

Per 1 januari 2024 geldt er een verbod op plastic wegwerpbekers. Voor zorginstellingen zoals de mondzorg, bestaat er een uitzondering op deze regel vanwege veiligheids- en hygiënevoorschriften in het geval het voor een behandeling van een patiënt nodig is om een wegwerpbeker te gebruiken. Hieronder vallen ook de bekers om de mond te spoelen in de behandelruimte van een mondzorgpraktijk. Voor de wachtkamer en de personeelsruimte geldt dat bekers voor eenmalig gebruik vervangen moeten worden door herbruikbare bekers.

Uit de Nationale Monitor Geldzorgen blijkt dat ruim een derde (36%) van alle Nederlanders bezorgd is over de hoge zorgkosten. Er zijn steeds meer signalen over de toenemende ontwijking van mondzorg om financiële redenen. De zorgmijding om financiële redenen staat nooit op zichzelf, maar gaat vaak gepaard met andere problemen zoals schulden, schaamte en een beperkte kennis van het zorgverzekeringsstelsel, aldus adviesbureau BS&F. Dokters van de Wereld spreekt over ongeveer 500.000 Nederlanders die door armoede en schulden de tandarts vermijden. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Mondzorgalliantie (KNMT, NVM en ONT) hebben daarom besloten dit vraagstuk gezamenlijk aan te pakken in het project ‘vermindering mijding mondzorg om financiële redenen’ dat loopt tot medio 2024.

Er is een mix aan oplossingen nodig. Zo spelen er meerdere, elkaar beïnvloedende oorzaken zoals aangeboren aanleg voor een sterk of kwetsbaar gebit, andere (chronische) aandoeningen, het gebruik van geneesmiddelen, stapeling van nadelige levensgebeurtenissen met het wegvallen of uitblijven van bestaanszekerheid tot gevolg, angst voor behandelingen of de kosten daarvan, onbekendheid met de aanwezige mogelijkheden voor hulp voor financiering van een behandeling. Als oplossingen denkt men bijvoorbeeld aan het verbeteren van informatie over de mogelijkheden voor financiële- én mondzorghulp, het opstellen van business cases voor betere primaire en secundaire preventie, het promoten van goede zelfzorg en de al voorgenomen inzet van mondzorgcoaches in de jeugdgezondheidszorg.