Tuinbouwsectoren tonen rustige ontwikkeling

De Rabo-tuinbouwbarometer is een onafhankelijke kwalitatieve inschatting van een panel van dertig Rabobank-medewerkers die betrokken zijn bij klanten in de tuinbouw. Dit panel geeft antwoord op de vraag: “Welk rapportcijfer geeft u de financiële ontwikkelingen van tuinbouwbedrijven op dit moment?” Hieruit ontstaat een kengetal dat aangeeft hoe de tuinbouw zich gemiddeld financieel ontwikkelt.

De uitkomst laat een stabiel beeld zien (zie figuur 1). Vorige keer was de score een 6,9, nu komt deze uit op 7,1. Verkoopprijzen liggen voor de meeste producten duidelijk boven de kostprijs. Producties van de opengrondteelten zijn beïnvloed door het wat koele, natte voorjaar dat gevolgd werd door droogte in mei en juni. We lopen de tuinbouwsectoren even langs.

Glasgroentesector presteert goed

In de glasgroenten is de prijsvorming van tomaten en paprika naar behoren. De komkommerprijs blijft achter bij de verwachting. Een oorzaak hiervan is dat enkele tomatenbedrijven vanwege het ToBRF-virus, de omschakeling naar komkommers hebben moeten maken. Positief is dat de vraag naar vruchtgroenten ondanks prijsstijgingen op de winkelvloer op peil blijft. De concurrentie afgelopen voorjaar vanuit Spanje was ook minder groot. Tot slot blijven glasgroentebedrijven door goed energiemanagement ook profiteren van de volatiliteit op de energiemarkt. Energiekosten blijven daardoor meestal binnen de perken.

Resultaten vollegrondsproductie wisselen per product

In het fruit zagen we een goed eindschot in de prijs van peren. De laatste voorraden appels zijn ook tegen iets betere prijzen verkocht. Voor zacht fruit is het beeld wisselend. De zomerprijs van aardbeien (van stellingen) is goed tot heel goed. De eerste bessenprijzen zijn dat niet. Voor de komende hardfruitoogst is het perspectief tot nu toe goed, al bezorgt de oprukkende appelbloesemkever her en der flinke schade.

De champignonteelt gaat door een dal. De afzet van mechanisch geoogste champignons aan de industrie is sterk verminderd door exportproblemen van de verwerkende bedrijven. Bij de handoogst is de situatie iets minder zorgelijk, maar zeker niet voldoende voor een rendabele bedrijfsvoering.

Het seizoen voor vollegrondsgroenten is voor ijsbergsla en zomerprei redelijk gestart. De grote volumes – en daarmee het merendeel van de omzet – gaan nog komen in het tweede deel van het jaar.

Omzet bloemen en planten door verschillende oorzaken lager

Bij de snijbloemen onder glas is de prijsvorming van het grootste deel van de gewassen goed. De omzetten blijven vooral achter door een lagere aanvoer, niet door een lagere prijs. De Vereniging van Groothandelaren in Bloemkwekerijproducten (VGB) maakte dan ook bekend dat de exportwaarde van snijbloemen en potplanten het eerste halfjaar van 2023 met 4% is gedaald vergeleken met 2022.

Bij de potplanten staat de prijsvorming iets meer onder druk. Daar is minder sprake van een productiedaling. Deze kwekers kunnen minder gemakkelijk hun productie snel aanpassen aan veranderende omstandigheden. De boomteelt is al enkele jaren vrij stabiel. Na het hoogtepunt van verkopen tijdens de covid-periode is ook nadien meestal sprake van een gezonde financiële ontwikkeling.

Bij de bloembollenteelt valt de tulpenoogst tegen. Dat geldt voor het aantal stuks én voor de gemiddelde grootte van de bollen (ziftgrootte). Daardoor is er duidelijk sprake van oplopende prijzen voor de bollen. Voor exporteurs en broeiers betekent dit hogere kosten in het komende seizoen. Zelfs broeiers met een eigen kraam moeten overwegen bollen bij te kopen of voor kleinere maten te kiezen. De lelieteelt heeft deze zomer veel last van vuur (Botrytis-aantasting). De betekenis voor de opbrengst deze herfst is nog niet helemaal duidelijk.

In de bloemenbranche woedt een discussie over de financiering van het Bloemenbureau. Royal FloraHolland (RFH) wil nadrukkelijk een breed gedragen financiering die niet alleen door veilingtelers dient te worden opgebracht. Het idee was om met een Algemeen Verbindend Verklaring financiering van collectieve sierteeltpromotie te organiseren. Vanuit de handel kreeg dit voorstel te weinig steun. Inmiddels zijn er gesprekken gevoerd tussen RFH en de VGB die hebben geleid tot het vertrouwen om tot collectieve sectorcommunicatie te komen.

Deze communicatie is voor de gehele sector van steeds groter belang. Kijk naar de voorbeelden: bij sommige opleidingen werden onlangs geen bloemen meer uitgereikt bij een diplomering, in theaters ontvingen de acteurs na afloop een fles wijn in plaats van bloemen en een nieuw lid van de Tweede Kamer aanvaardde geen bos bloemen bij de inname van een parlementszetel. Maatschappelijk draagvlak voor de bloemenbranche is dus geen vanzelfsprekendheid. Voor een gezonde en toekomstbestendige sector is samenwerking belangrijk.

In de champignonteelt is het ondernemers wel gelukt om Europese afspraken te maken om samen te werken op het gebied van marketing. De consumptie van champignons en andere paddenstoelen in Europa per hoofd van de bevolking is al jaren stabiel en ligt op maar ongeveer 60% van het niveau in Australië en Nieuw-Zeeland. Verder lijken juist personen onder de 40 jaar minder champignons te eten. Juist champignons en paddenstoelen kunnen een grote rol spelen in de eiwittransitie. Dat is dan ook de boodschap die in negen Europese landen - naast smaak en gemak - naar voren kan worden gebracht in de gezamenlijke campagne.

Snijbloementelers richten zich soms met hun productie op de aankleding van bruiloften. Vooral witte rozen en lelies zijn hiervoor populaire bloemen. Eveneens hebben sommige groothandelaren zich hierin gespecialiseerd.

Deze markt is belangrijk, maar het aantal huwelijken neemt in vrijwel alle Europese landen nog steeds af (zie figuur 2). Zo daalde in Nederland het aantal huwelijken per 1.000 inwoners van 4,5 in 2010 naar 3,7 in 2019.

Andere Europese landen laten een vergelijkbare ontwikkeling zien. Door de covid-pandemie is er in 2020 duidelijk sprake geweest van een sterke daling van het aantal huwelijken. In 2021 kwam het aantal huwelijken in de gehele Europese Unie weer dicht bij dat van 2019. Toch is de lange termijn dalende trend niet voorbij.

Afgelopen voorjaar presenteerde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) haar advies over de Kaderrichtlijn Water. De titel luidde: “Goed water goed geregeld”. De conclusie was dat het beleid op twee hoofdpunten tekortschiet. Het jaartal 2027 is niet haalbaar en er zijn nog aanvullende maatregelen nodig om op termijn wel te kunnen voldoen. Voor de plantaardige sectoren zijn de meeste relevante aanbevelingen:

Bij de vorming van een nieuw kabinet komen deze aanbevelingen ter sprake, wat kan leiden tot aanscherping van het beleid met uiteindelijk het doel de waterkwaliteit te verbeteren. Ook dit Rli-advies geeft de noodzaak aan dat weerbaar telen en vermindering van chemie een steeds grotere rol in de bedrijfsvoering gaan spelen.