Bouw- en Vastgoedbericht 2023: Samen meer sociale impact

Binnen de bouw- en vastgoedsector is een bredere blik ontstaan. In gebouwen en gebieden wordt gewoond, gewerkt, gewinkeld en geleefd. De sector kan zo dus veel impact maken op de samenleving. Financiële en technische kwalificaties van het vastgoed krijgen de meeste aandacht, maar de betekenis van gebouwen en hun omgeving voor mensen staan centraal. Dat leidt tot vragen van meer sociale aard, zoals voor wie die ruimtes bedoeld zijn, of zij het ook kunnen betalen en of ze er gezond en veilig gebruik van kunnen maken.

Dat de bouw- en vastgoedsector meer oog krijgt voor haar sociale impact kan niet los worden gezien van het begrip ESG (Environment, Social en Governance). Rapporteren over ESG wordt steeds belangrijker, zeker nu de Europese Unie in juli 2023 de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) heeft vastgesteld. Deze nieuwe standaard waarborgt de betrouwbaarheid van ESG-rapportages en geldt – direct en indirect – voor steeds meer bedrijven. Toch zijn het vooral de 'E' en de 'G' die tot de verbeelding spreken. Denk bijvoorbeeld aan de energielabel C-plicht voor kantoren waar de sector druk mee was.

Anders dan bij de 'E' en de 'G', valt bij de 'S' nog een wereld te winnen. Veel partijen beseffen zich inmiddels wel dat met bouw en vastgoed veel sociale impact kan worden gemaakt. Maar hoe precies blijft onduidelijk. De vraag is wat precies onder de 'S' valt, wanneer je iets goed doet en hoe je dat dan meet. Gaat het over de gebouwen die je bouwt of beheert? Of over de mensen die erin wonen of werken? Of gaat het over hoe je met je personeel omgaat? Er zijn geen standaard afvinklijstjes en er ontbreekt in de sector eenduidig jargon over hoe je ‘sociaal’ bezig bent. Hoe weet je dan als bouw- of vastgoedondernemer dat je op de goede weg bent of hoe je daarover moet rapporteren?

Wat er wel bestaat in onze sector zijn verschillende initiatieven omtrent 'S'. Hierbij onderscheiden we 2 hoofdstromen:

1. De eerste stroom benadert het onderwerp vrij academisch. Duidelijk, maar minder concreet en niet altijd direct toepasbaar. In publicaties worden uiteenlopende onderwerpen opgesomd die onder de 'S' vallen, zoals mensenrechten, gezondheid, veiligheid en impact op de lokale gemeenschap;
2. De tweede stroom is juist heel concreet en bestaat uit verschillende tools en methoden, zoals BREEAM, WELL, Fitwel en GRESB, die sociale aspecten van een gebouw meten.

De indicatoren bieden samen inzicht in waar je aan moet voldoen om bijvoorbeeld een ‘gezond’ of ‘veilig’ gebouw neer te zetten en vormen input voor af te geven meet- en certificeringsinstrumenten. Zo’n instrument geeft je als ondernemer een bepaalde garantie en vormt ook een zekere bewijslast bij het rapporteren over ESG.

Naast de twee benoemde hoofdstromingen – de eerste alomvattend maar niet concreet versus de tweede wel concreet maar beperkt in scope – geeft de in juli 2023 gepresenteerde ESRS van de EU nog een heel andere invalshoek op het thema. Hierin worden de volgende 4 aspecten onder de 'S' van Social geschaard:

Voor bedrijven en ondernemers in de bouw- en vastgoedsector die willen werken aan een sociale strategie, hebben we een sociale afwegingsmatrix gemaakt (zie figuur 1).

De horizontale as gaat over de focus van de onderneming. Aan de linkerkant gaat het om de bedrijfsvoering (hoe je te werk gaat) en rechts de marktbediening (de producten en diensten die je extern aanbiedt).

De verticale as gaat over reikwijdte of invloedssfeer. Is die direct (je eigen bedrijf of eigen project) of indirect (je bedrijfsomgeving of je projectomgeving)? Dit onderscheid levert 4 kwadranten op, namelijk die van eigen medewerkers, consumenten en eindgebruikers, netwerk- en keten(partners) en samenleving.

De kracht van de matrix is dat je in elk kwadrant, en dus voor elke doelgroep, sociaal betekenisvol kunt zijn.

In ons complete bouw- en vastgoedbericht van 2023 lees je hoe je dat precies doet, maar hier alvast een voorbeeld.

Stel dat je aan de slag wilt met gezondheid of veiligheid van gebouwen. Dat kun je meten met BREEAM of WELL. Denk dan niet alleen aan gebouwen die je neerzet (kwadrant rechtsboven), maar ook aan de gebouwen waarin je zelf gehuisvest bent (kwadrant linksboven). Ook voor diversiteit en inclusie bestaan graadmeters. Dan gaat het bijvoorbeeld om het percentage vrouwelijke medewerkers of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Deze zaken zitten in het kwadrant linksboven, maar je kan diversiteit en inclusie ook doortrekken naar je selectie van ketenpartners (kwadrant linksonder) en naar de producten die je ontwikkelt (kwadrant rechtsboven).

Het doorlopen van deze afwegingsmatrix helpt om beter inzicht te krijgen in hoe je bewust(er) sociaal kunt handelen en daar vervolgens rekenschap over kan afleggen. Om goed invulling te geven aan de 'S' van ESG, moet je voor alle 4 de kwadranten bepalen of je er een sociale bijdrage aan kunt leveren en in hoeverre je dat wil doen. Waarschijnlijk concludeer je dat je niet in alle 4 kwadranten even actief kunt zijn. Wel zou je in hoofdlijnen op alle fronten ‘iets’ moeten kunnen ondernemen of er op zijn minst iets over kunnen zeggen. Het is zonde om in één kwadrant sociaal te zijn en de andere 3 te negeren.

Bedrijven die aan de slag willen met de 'S' kunnen de afwegingsmatrix gebruiken om tot een eigen sociale strategie te komen. Bij de uitwerking helpt het om de volgende 3 vragen te doorlopen.

1. Waarom ben je actief in bouw en vastgoed?
   Voordat je een strategie kunt bepalen voor de 'S', is het belangrijk dat je nadenkt over je drijfveren. Stel jezelf eerst eens de vraag waarom je actief bent in de bouw- en vastgoedsector. Bedenk dan waar bij jou of je bedrijf die meerwaarde zit, en of dat niet deels maatschappelijke meerwaarde is. Wil je alleen gebouwen bouwen of wil je mensen een prettig en betaalbaar thuis bieden? Wil je asfalt storten of wil je ervoor zorgen dat mensen zich in ons land snel en veilig kunnen verplaatsen? Wil je vierkante meters verhuren of wil je een ondernemer een gezonde en zorgeloze werkruimte bieden?
2. Hoe ga je te werk?
   Als je weet welke meerwaarde je als bedrijf wilt leveren, kun je kijken hoe je je sociale strategie vormgeeft. We richten ons eerst op de eigen bedrijfsvoering. Het gaat hier om je medewerkers, je netwerk en ketenpartners. Hoe ga je met deze groepen om? Hou je bijvoorbeeld rekening met hun wensen? En omgekeerd, welke sociale bijdrage verwacht je eigenlijk van de ander? Kunnen jullie samen optrekken?
3. Wat ga je doen?
   Vervolgens kijken we naar de marktbediening: de producten en diensten die je extern aanbiedt. Uiteraard gaat het hier ook over geld verdienen. Daar is niets mis mee, maar hoe kun je naast omzet ook sociaal rendement behalen? Een investering in de openbare ruimte bijvoorbeeld kan van enorme meerwaarde zijn voor de eindconsument én voor het slagen van een project.

Een belangrijke reden om in het Bouw- en Vastgoedbericht van 2023 de 'S' van ESG uit te lichten, is dat het steeds belangrijker wordt. Aankomende regels maken dat je er meer aan ‘moet’ doen, maar anderen verwachten ook van dat je er rekenschap over kunt afleggen. Geleidelijk komen er steeds meer woorden en meetmethoden om de sociale (impact van je) activiteiten uit te drukken. Dat is ook noodzakelijk voor rapportagedoeleinden of als je verbeteringen wilt doorvoeren.

Toch gaat sociaal verder dan alleen harde cijfers. Niet alles is meetbaar of onderling vergelijkbaar. Het gaat ook over je intenties. Doe je sociaal omdat het moet, om bepaalde targets te halen, of omdat je van betekenis wilt zijn voor de maatschappij? Wie ben jij als niemand kijkt? Of in andere woorden: zou je ook sociaal handelen als het niet werd opgelegd door aangescherpte regelgeving of dwang vanuit ketenpartners en stakeholders?