Huidig beeld varkensmarkt is niet uitzonderlijk

In 2023 is de varkensvleesproductie in de EU27 (de 27 Europese landen) en VK sterk afgenomen. Ten opzichte van 2022 is de productie met 7% gedaald in de periode van januari tot en met oktober 2023. De grootste dalingen vonden plaats in Denemarken (-20%), Nederland (-15%) en Duitsland (-7%). In Italië (-5%), Spanje (-4%), Frankrijk (-4%) en Polen (-3%) was de daling beperkter.

Voor 2024 verwachten wij dat de daling in varkensvleesproductie doorzet, maar wel zal afvlakken. Door de hogere marges in 2023 is de varkensstapel in Duitsland gestabiliseerd en bleef de daling in Nederland beperkt (Figuur 1). Nu dat de varkensaantallen in Noordwest-Europa structureel afgenomen zijn is consolidatie in de toeleverende en verwerkende industrie een logisch gevolg. Voor een gezonde continuïteit van deze verwerkers is het van belang dat de totale productiecapaciteit afneemt zodat er weer een evenwicht ontstaat tussen aanbod en vaste kosten.

In 2023 was het niveau van Nederlandse biggenexport vergelijkbaar met 2022, maar de export van vleesvarkens is met 10% (85.000) toegenomen in deze periode (zie figuur 2 en 3). Duitsland is nog altijd het grootste afzetgebied van Nederlandse biggen en vleesvarkens. Naar Duitsland is de biggenexport in 2023 afgenomen met 2% (65.000) ten opzichte van 2022 en de export van slachtrijpe vleesvarkens toegenomen met 47% (262.000). Naar Spanje gingen er 17% meer biggen (284.000) in deze periode.

Naar verwachting blijven levende dieren uit Nederland in trek in het eerste kwartaal van 2024. Zowel in Duitsland als Spanje is er sprake van structurele overcapaciteit in de vleesverwerkingsector. Dat laat de grote vraag naar levende dieren zien en ondersteunt biggen prijzen.

Op korte termijn blijft Spanje een aantrekkelijke bestemming voor Nederlandse biggen. Op de lange termijn zien wij mogelijk herstel van productie en afname van PRRS-uitbraken in Spanje. Minder export buiten Europa gaat ook verdere groei in de Spaanse varkensvleesproductie afremmen. Het aandeel van de totale varkensvleesexport vanuit Spanje naar landen buiten de EU27 en VK nam al af van 54% in 2022 tot 45% in 2023. Op Europees niveau verwachten wij ook strengere regels rondom het transport van levende dieren. Deze ontwikkelingen gaan op termijn mogelijk zorgen voor een afname in biggenexport voor langere afstanden vanuit Nederland.

De varkensprijzen kwamen in januari 2024 onder druk te staan, vooral in Noordwest-Europa. Dit kwam omdat het aanbod van varkens ruim voldoende is om aan de seizoensgebonden vraag in het begin van het jaar te voldoen. De gemiddelde varkensprijs in de EU lag 0.6% lager in de vierde week van januari 2024 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar (EUR 201). De gemiddelde biggenprijs in de EU was 16% hoger dan dezelfde periode vorig jaar (EUR 78). Dit geeft aan dat de vraag naar biggen nog steeds hoog is.

Gezien de aanhoudende hoge biggenprijs kan in Nederland de marge van vleesvarkenshouders onder druk komen te staan in het eerste kwartaal van 2024. Ook hogere mestafzetkosten en hogere rente dragen daaraan bij. We verwachten dat de varkensprijzen later in het eerste kwartaal van 2024 zullen stijgen naarmate de vraag verbetert.

Wij verwachten dat voerprijzen gunstig blijven in het eerste kwartaal van 2024. De wereldwijde voorraden van soja en maïs zijn ruim, wat de prijzen hiervan drukt. Er is wel een stijgend risico voor tarweprijzen als gevolg van natte weersomstandigheden in Europa, die het plantseizoen kan verstoren. Het conflict op de Rode Zee brengt ook opwaartse prijsrisico's met zich mee voor transportkosten van agri-grondstoffen.

Door de lagere beschikbaarheid en relatief hoge prijzen in Europa daalde de export van varkensvlees uit de EU27 en het VK met 24% van januari tot en met november 2023 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. De daling in de export van spiervlees heeft het meest bijgedragen aan deze daling van de varkensvleesexport. Die daalde namelijk met 32% in deze periode, terwijl de bijproducten slechts met 7% daalden vanwege de lagere beschikbaarheid.

De importvraag uit China zal waarschijnlijk onder druk blijven staan in de eerste helft van 2024. De voorraden van ingevroren varkensvlees zitten op een hoog niveau en er wordt een verdere afname van de varkensstapel verwacht dankzij aanhoudende lage varkensprijzen en negatieve producentmarges. De krimp in de veestapel in de eerste helft van 2024 zal naar verwachting leiden tot stijgende prijzen in de tweede helft van het jaar en tot verbetering in importniveaus. Importvolumes blijven voor naar verwachting heel 2024 vergelijkbaar met 2023.