Lichte groei, maar verstoring van varkensmarkt ligt op de loer

De varkensvleesproductie in de EU-27 (de 27 landen van de Europese Unie per 2020) en het Verenigd Koninkrijk (VK) is in de periode tussen januari t/m april 2024 met 4% gestegen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar (zie figuur 1).

De varkensvleesproductie in Polen noteerde de hoogste relatieve productiestijging in de eerste vier maanden van 2024, een stijging van 11% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Door de uitbreiding van de zeugenstapel in 2023 zijn er dit jaar meer vleesvarkens beschikbaar voor de slacht. In Denemarken steeg de productie met 2% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Dit komt door een stijging in het slachtgewicht (+6%), terwijl het aantal geslachte dieren met 4% daalde. De productie in Duitsland, Spanje, Frankrijk en Nederland steeg met 3%, als gevolg van iets hogere dieraantallen en het hogere slachtgewicht.

Hoewel de varkensvleesproductie licht is toegenomen, is er geen sprake van een forse structurele groei in de EU. Uit recente gegevens blijkt dat de omvang van de zeugenstapel in Duitsland en Denemarken stabiel is gebleven.

Na een periode van stabiele opbrengstprijzen op de Europese markt is de neerwaartse druk op vleesvarkensprijzen toegenomen door een iets hoger aanbod. De gemiddelde karkasprijs (zie figuur 2) in de EU lag 13% lager in week 27 van 2024 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, maar de prijs blijft boven het vijfjarig gemiddelde liggen (+20%).

Voerprijzen in Nederland lieten een kleine stijging zien in mei en juni ten opzichte van de maanden ervoor. Dat als gevolg van een stijging in de grondstoffenprijzen (zie figuur 3). Toch zorgen goede oogstvooruitzichten momenteel voor een neerwaartse druk op de grondstoffenprijzen. Een mogelijke handelsoorlog tussen de Verenigde Staten (VS) en China en de onrust rondom de naderende presidentsverkiezingen in de VS vormen een bedreiging voor de export van Amerikaanse mais. Ook het besluit van Turkije om de tarwe-import te verbieden heeft onzekerheid gecreëerd rond de vraag naar tarwe op de korte termijn.

De export van varkensvlees uit de EU-27 en het VK daalde met 7% in de eerste vier maanden van 2024 ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De volumes naar China daalden met 18%, en die naar Japan met 10%. De export naar de Filippijnen (+13%), Zuid-Korea (+19%), Vietnam (+62%) en de VS (+30%) steeg juist. Het krappe aanbod in de Filippijnen en Vietnam zal naar verwachting de sterke export naar deze bestemmingen in het derde kwartaal van 2024 ondersteunen.

De Nederlandse export van varkensvlees (inclusief bijproducten) is gedaald met 3% (11.000 ton) in het eerste kwartaal van 2024 in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. De uitvoer naar China daalde met 32% (20.000 ton) en naar Japan met 56% (6.700 ton). Hoewel de totale Nederlandse export is gedaald, steeg de uitvoer naar landen binnen de EU-27 en het VK met 1% (2,4 duizend ton), naar de Filipijnen met 18% (2.600 ton) en naar Zuid-Korea met 39% (3.600 ton).

Hoewel de Europese afhankelijkheid van de Chinese markt flink is afgenomen vergeleken met het moment waarop de export naar China in 2020 een piek bereikte, kan het Chinese antidumpingonderzoek naar de import van varkensvlees uit de EU de markt mogelijk verstoren. Ook de oplopende spanningen tussen China en Taiwan kan bij verdere escalatie gevolgen hebben voor wereldwijde handelsstromen in varkensvlees. Nederland exporteert vooral bijproducten naar China. Bijproducten waren goed voor 65% (28.000 ton) van de totale export van Nederlands varkensvlees (inclusief bijproducten) naar China in het eerste kwartaal van 2024.

De Nederlandse varkenshouderijketen heeft al forse stappen gezet als het gaat om het verlagen van de impact op het milieu en klimaat. Net als op het gebied van dierenwelzijn en diergezondheid. Europese regelgeving zoals de CSRD-richtlijn (deze verplicht bedrijven om een duurzaamheidsrapportage uit te brengen) vraagt om het in beeld brengen (en verlagen) van de impact van bedrijven op milieu en maatschappij. Het meten en vastleggen van duurzaamheidsprestaties in productieketens, zoals in de varkenshouderij, wordt hierdoor (op korte termijn) onvermijdelijk.

Duurzaamheidsprestaties worden dus transparanter wat zal bijdragen aan het tot waarde brengen van bovengemiddelde prestaties. Steeds vaker zullen afnemers en andere ketenpartners vragen om data daarover te delen. Eén keteninformatiesysteem van en voor de gehele sector zou daarbij kunnen helpen, maar deze is helaas nog niet beschikbaar.

De varkensmarkt blijft er voorlopig positief uitzien. Net als in de eerste periode van 2024 nam de productie in de EU toe en zijn de marges nog altijd goed. Toch liggen er door geopolitieke ontwikkelingen mogelijke veranderingen op de loer.