Koffie duur? Schrik niet van wat er komende maanden gaat gebeuren

In minder dan twaalf maanden tijd zijn de wereldmarktprijzen voor koffie verdubbeld. Zowel Arabica- als Robusta-bonen worden op de ICE-beurzen in New York en Londen verhandeld tegen recordprijzen (zie figuur 1).

Deze extreme prijsstijging is te wijten aan een combinatie van factoren. Naast tegenvallende oogsten in de belangrijkste koffieproducerende landen, Brazilië en Vietnam, spelen ook logistieke uitdagingen (zoals het Suez-kanaal) en de voorraadvorming in Europa en de Verenigde Staten een rol.

Hogere consumentenprijzen hebben de wereldwijde koffieconsumptie weliswaar doen afnemen. Maar hier staat tegenover dat handelaren in Europa en de Verenigde Staten in anticipatie op de invoering van de ontbossingswetgeving in de EU (EUDR; uitgesteld naar 1 januari 2026) en mogelijke importtarieven in de VS juist zoveel mogelijk bonen hebben geïmporteerd. De importvolumes stegen in 2024 met respectievelijk 8% en 9%.

De marktvooruitzichten voor het oogstjaar 2025/26 zijn nog onzeker, maar onze analisten verwachten dat een geleidelijk groter koffie-aanbod leidt tot lagere grondstofprijzen (zie tabel 1). Om enige euforie te temperen: dit betekent lagere prijzen ten opzichte van de huidige recordprijzen. Vergeleken met het prijsniveau van begin 2024 liggen de verwachte prijzen voor Arabica en Robusta in het vierde kwartaal van dit jaar nog steeds ongeveer 60% hoger.

Ook in de supermarkt zijn de koffieprijzen afgelopen jaar flink gestegen. Het koffieschap, met daarop alle pakken gebrande koffiebonen, snelfiltermalingen, cupjes, pads en instantkoffies, staat in de top-15 prijsstijgers van 2024 met een stijging van 8%. Ten opzichte van de verdubbeling van de belangrijkste grondstofprijzen valt dit inflatiecijfer echter reuze mee.

Het verschil komt met name door een tijdsvertraging van zo’n zes tot negen maanden tussen de prijsontwikkelingen op de wereldmarkt en het prijskaartje in de supermarkt. Dit heeft te maken met leveringscontracten, voorraden en de timing van prijsonderhandelingen tussen koffiebranders en supermarktinkopers. Het heeft dus geen zin om een één-op-één-vergelijking te maken tussen de consumentenprijzen en de recordprijzen op de wereldwijde koffiemarkten.

Maar als de hoge grondstofprijzen lang genoeg aanhouden, filteren ze uiteindelijk wel door in de leveringscontracten en prijsonderhandelingen. Dat belooft dus weinig goeds voor de komende maanden.

Begin 2024 lag de supermarktprijs voor een kilo koffie gemiddeld rond de € 15.[1] Kijken we puur en alleen naar de prijsstijging van ongebrande koffiebonen – en dan gaan we niet uit van de huidige record-dagprijzen, maar van onze iets gematigdere gemiddelde prijsverwachting voor 2025 – dan liggen voor de meest gebruikte Arabica-bonen alleen de grondstofkosten al 3,50 Amerikaanse dollar per kilo hoger.

Houden we dan rekening met het gewichtsverlies bij het roosteren van de koffiebonen, de depreciatie van de euro en de btw dan zou de gemiddelde supermarktprijs voor een kilo koffie de komende maanden zomaar in de richting van de 20 euro kunnen gaan. Dat is aanzienlijk meer dan de kleine 17 euro per kilo die de consument momenteel (gemiddeld) in de supermarkt afrekent.

Bovenstaande 20 euro per kilo is wat nodig zou zijn om de grondstofprijsstijging te dekken. In dit rekenvoorbeeld hebben we alle overige kosten immers gelijk gehouden. Maar koffiebranders en supermarkten zien ook andere kostenposten zoals transport, voorraadkosten, personeelslasten en energieprijzen oplopen. Uiteindelijk moet ook deze kosteninflatie worden verdisconteerd in de supermarktprijs.

Kijken we terug op de afgelopen dertig jaar, dan vertegenwoordigt de inkoopwaarde van de koffiebonen tegen de dagprijs grofweg 20% tot 30% van de uiteindelijke consumentenprijs. Dit percentage kan – door de tijdsvertraging – tijdelijk flink fluctueren maar uiteindelijk tendeerde het in het verleden altijd wel binnen een maand of twaalf terug naar bovengenoemde range. Als we deze vuistregel loslaten op de prijsverwachting voor Arabica- en Robusta-bonen voor eind 2025, dan kan de gemiddelde supermarktprijs zomaar naar de 25 euro per kilo gaan.

Of we deze prijsstijgingen ook daadwerkelijk in de supermarkten gaan zien, is mede afhankelijk van hoe de consumentenvraag gaat reageren. Consumenten hebben de afgelopen twee jaar door eerdere prijsverhogingen ongeveer 5% minder koffie gekocht en dat ging om een stuk minder hoge inflatiecijfers. Mogelijk wordt de prijsstijging gedempt door de dreiging dat een deel van de vraag weg zou kunnen vallen. Koffie mag dan verslavend zijn, maar niet tegen elke prijs.

[1] Deze gemiddelde prijs hebben we berekend door de omzet in de totale koffiecategorie te delen door het totale volume. Uiteraard zullen pods en pads duurder zijn dan een voordeelpak snelfiltermaling, zijn er prijsverschillen tussen huismerken en merkproducten en maakt het uit welke bonen zijn gebruikt.