Perspectief huisarts is verbeterd door regionale samenwerking, nieuwe concepten en digitalisering

De toekomst van de zorg draait om de vraag hoe we mensen en gemeenschappen gezond kunnen houden. Begin daarvoor niet bij het zorgaanbod, maar bij de mensen zelf. Een geschikte woning, een sociaal netwerk, betekenisvolle dagbesteding, beweging, gezonde voeding en het vermijden van verslavingen en schulden zijn namelijk net zo belangrijk als professionele zorg.

Om de zorg toekomstbestendig te maken, moeten we ons dus meer richten op onze leefomgeving. Dit betekent meer aandacht voor de principes van de ‘Blue Zones’, zogenoemde gebieden waar mensen langer en gezonder leven. We werken met het concept van brede welvaart, waarbij alle betrokken partijen, zoals de publieke sector, zorgsector, bedrijfsleven en overheid, intensiever gaan samenwerken. Dit geldt bijvoorbeeld voor het realiseren van geschikte woonoplossingen voor ouderen en jongeren, met veel aandacht voor sociale verbinding en gezond gedrag. Ook het toegankelijker en betaalbaar maken van gezond voedsel en het makkelijker maken van werkprocessen door technologie zijn belangrijk. Daarnaast moeten we creatief zijn in het betrekken van mensen bij de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door flexibele arbeidsvoorwaarden die aansluiten bij verschillende leeftijdsfasen.

Lees de visie van Rabobank op de gezondheidszorg in 2040.

Huisartsen zijn belangrijk als vertrouwenspersoon voor medische vragen. Diverse onderzoeken laten zien dat het hebben van een vaste huisarts leidt tot betere zorguitkomsten, zoals lager gebruik van zorg buiten kantooruren, minder acute ziekenhuisopnames en een lagere sterfte. Vanwege de veranderende wensen van mensen en de mogelijkheden in het zorglandschap zien wij de rol van huisartsen veranderen naar coach. Zodat mensen zo lang mogelijk zelfredzaam blijven en meer zelf hun weg vinden binnen en buiten het zorglandschap.

Het aantal huisartsen in Nederland is nog nooit zo groot geweest. Sinds 1 januari 2024 zijn er 12.246 huisartsen werkzaam (Nivel 2025). De verwachting is dat het aantal huisartsen in loondienst toeneemt. Ondanks die flinke toename blijft het aantal praktijkhouders per saldo ongeveer gelijk. In absolute aantallen nam het aantal praktijken sinds 2000 relatief af met 11% vanwege opschaling. Mede hierdoor staat de toegang van de huisartsenzorg de laatste jaren onder druk. Daarnaast werden in 2024 maar 724 van de 954 opleidingsplekken ingevuld. Dit is voor de komende jaren zorgelijk omdat ruim 15% van de huisartsen 60 jaar en ouder is. Het is dus cruciaal om het huisartsenvak aantrekkelijker te maken. Rabobank verwacht dat ontwikkelingen als digitalisering van de zorg en nieuwe concepten daaraan zullen bijdragen.

Regionale huisartsenorganisaties (RHO’s) bieden steeds meer ondersteuning bij het praktijkhouderschap. Sinds 2006 zijn ongeveer 100 RHO’s in Nederland gestart met het gezamenlijk inkopen van zorg voor chronisch zieke patiënten. Deze organisaties nemen inmiddels steeds meer taken op zich, zoals het ondersteunen van praktijkhouderschap door trainingen en intervisies, tijdelijk eigendom van praktijken en het bieden van uitgebreide dienstenpakketten voor ondernemerschap. Veel RHO’s richten zich op praktijkoverdracht. Naast het delen van netwerk en kennis, inventariseren ze de toekomstige vraag van bestaande huisartsen, mede gebaseerd op het visiedocument van InEen.

Op korte termijn is het uitwisselen van verschillende projecten tussen RHO’s, die bijdragen aan het versterken van de bedrijfsvoering van de huisarts relevant. Voorbeelden zijn:

In de afgelopen jaren zijn er steeds meer nieuwe spelers actief geworden in de huisartsenbranche. Deze nieuwe toetreders introduceren vaak innovatieve werkmethoden, ondersteund door digitalisering. Hoewel niet alle concepten succesvol zijn geweest, zien we dat sommige concepten groeien en steeds meer waardering krijgen van zowel patiënten als huisartsen.

Tijdens de startersdag van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) in oktober 2024 waren Arts & Zorg, Buurtdokters en Flexdokters aanwezig. Deze concepten hebben patiëntveiligheid, kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg centraal staan in hun strategie. Zo kun je bij Arts & Zorg en Jans Huisartsen zowel thuis als in het buitenland werken en is er ruimte voor promotie-onderzoek. Bij Buurtdokters wordt bijvoorbeeld de mogelijkheid geboden om drie dagen als ondernemer te werken en worden de HR-zaken uit handen genomen. Flexdokters maakt het mogelijk om te werken zonder of met minder personeelsleden dan gemiddeld en worden bestaande praktijken ondersteund bij het optimaliseren van de inzet van hun personeel.

Veel huisartsen zien werkgeverschap niet als hun kerntaak. Maar bovengenoemde nieuwe concepten laten zien hoe je secundaire arbeidsvoorwaarden een belangrijk en onderscheidend onderdeel van je strategie kunt maken. Het bredere aanbod aan werkvormen maakt de huisartsenbranche daarnaast aantrekkelijker om in te werken en in te blijven werken.

* huisartsenzorg op alle AZC’s, 7 gevangenissen en een Medisch Contact Centrum

De keuze van een rechtsvorm in de gezondheidssector is niet altijd een rationele keuze. Veel zorgprofessionals denken bij een Besloten Vennootschap (BV) alleen aan winstmaximalisatie, maar dat is volgens ons een misvatting. Een rechtspersoon zoals de BV biedt zorgondernemers juist de mogelijkheid om hun bedrijf op te schalen zonder dat hun privévermogen risico loopt bij uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten. Daarnaast heeft de BV meer flexibiliteit dan bijvoorbeeld een maatschap voor het verdelen van eigendom over meerdere personen in ongelijke delen, en verloopt de overdracht relatief eenvoudig. Dit verklaart waarom inmiddels 78% van de apothekers, 22% van de tandartsen en 6% van de huisartsen heeft gekozen voor een rechtspersoon. Ook bij het realiseren van gezondheidscentra is de vastgoed-BV een veelvoorkomende keuze.

In mei 2020 riepen we huisartsen al in een update op om digitalisering te integreren in hun omnichannelstrategie. Helaas is dit in de afgelopen vijf jaar slechts beperkt gebeurd. Ook zijn veel randvoorwaarden voor digitalisering nog niet op het gewenste niveau. Dat geldt bijvoorbeeld voor de toegankelijkheid van zorgsystemen, cybersecurity en beschikbare hardware.

In vergelijking met 2020 wordt gewerkt aan een gezamenlijke digitale structuur en zijn vergoedingen voor zorg op afstand beschikbaar. Veiligheid krijgt meer aandacht door nieuwe wetgeving. Aandachtspunten blijven verbetering van kennis en ervaring bij zorgprofessionals en het toegankelijk houden van de praktijk voor alle Nederlanders. Steeds meer praktijken nemen digitalisering op in hun strategie onder de noemer digitaal als het kan en fysiek als het moet. Ook helpt digitalisering bij het verschuiven van de zorg van de tweede lijn naar de eerste lijn, bijvoorbeeld bij monitoring van patiënten die uit het ziekenhuis komen. Of van huisarts naar thuis doordat chronisch zieke patiënten zelf hun waarden delen in hun HIS bij de huisarts. De grootste uitdaging ligt in de strategische integratie en dagelijkse implementatie van digitalisering in huisartspraktijken. Meer uniformiteit van digitaliseringsinstrumenten en meer gebruik van bestaande initiatieven kunnen hierbij helpen.

De digitale transitie in de Nederlandse gezondheidszorg, vooral in de eerstelijnszorg, verloopt traag. Hoewel er diverse digitale technologieën beschikbaar zijn die de effectiviteit van huisartsen kunnen verbeteren, worden deze nog beperkt gebruikt. Volgens een McKinsey-onderzoek van februari 2025 kan succesvolle implementatie van digitale zorg €22 miljard opleveren voor de hele sector. Dit komt vooral door het gebruik van elektronische patiëntendossiers, informatie-uitwisseling en tele-consulten. Ook de implementatie van kunstmatige intelligentie (AI) bij bijvoorbeeld het automatiseren van ondersteunende functies, zou veel kunnen opleveren.

De Covid-19-pandemie heeft de implementatie van digitale zorg versneld, maar deze trend heeft niet doorgezet. Het gebruik van digitale communicatie zoals beeldbellen is zelfs afgenomen. Veel huisartsenpraktijken bieden wel e-consulten en andere digitale diensten aan, maar patiënten zijn vaak niet volledig op de hoogte van de mogelijkheden. Patiënten beoordelen digitale huisartsenzorg over het algemeen positief, maar er is nog veel ruimte voor verbetering en bewustwording.

Het perspectief voor huisartsen is positief, zeker als de branche blijft door ontwikkelen. De positie van huisartsen kan de komende jaren verder worden versterkt door de eerdergenoemde factoren:

1. Het opschalen van beste practices voor ondersteuning van de bedrijfsvoering van de huisarts van de RHO’s onderling en aan hun leden.
2. Het vergroten van keuzes voor (nieuwe) huisartsen, zoals in loondienst bij een huisarts, in loondienst met winstdeling, als waarnemer of als (parttime) ondernemer. De samenwerking van RHO’s en nieuwe concepten brengt beide partijen meer mogelijkheden.
3. Meer te investeren in digitalisering. Technologie gaat de huisarts zeker helpen in de bedrijfsvoering. Huisartsen kunnen gebruik maken van bewezen digitale initiatieven, geïnspireerd door RHO’s en nieuwe concepten.