World Vegetable Map 2024: het is nooit saai in de wereld van groente

De afgelopen jaren waren alles behalve saai voor de wereldwijde groentesector. De coronapandemie, extreem weer, snel stijgende productiekosten en logistieke uitdagingen zijn een kleine greep uit de vele uitdagingen die van invloed waren op de wereldwijde groenteconsumptie, -productie en -handel. De World Vegetable Map 2024 laat zien dat de wereldwijde groentehandel opmerkelijk hoog was in 2021 en dat consumentenprijzen voor groente fors opliepen. De meeste ontwikkelingen in de groentesector zijn echter veranderingen op lange termijn. Zo zijn Turkije en Polen in opkomst in de handel van zowel verse als verwerkte groenten. Een aantal zaken is niet veranderd in de afgelopen jaren. Mexico, Spanje en Nederland zijn nog altijd ’s werelds grootste exportlanden van verse groenten.

De VS is de afgelopen vijf jaar nog belangrijker geworden als ‘s werelds grootste groente-importland. Vooral voor vruchtgroenten zoals tomaten, komkommers en paprika’s is het importaandeel in de binnenlandse consumptie relatief hoog (zie figuur 2). Door de alsmaar toenemende vraag vanuit de VS is de export van groente uit Mexico met bijna 40 procent gestegen over de gehele periode 2017-2022.

De VS is de afgelopen vijf jaar nog belangrijker geworden als ‘s werelds grootste groente-importland. Vooral voor vruchtgroenten zoals tomaten, komkommers en paprika’s is het importaandeel in de binnenlandse consumptie relatief hoog (zie figuur 2). Door de alsmaar toenemende vraag vanuit de VS is de export van groente uit Mexico met bijna 40 procent gestegen over de gehele periode 2017-2022.

Spanje, Nederland en Italië behoren al vele jaren tot de belangrijkste groente-exportlanden in Europa, zowel voor verse als verwerkte groenten. Maar in de loop der jaren zijn er in en rondom Europa nieuwe exportlanden bijgekomen, zoals Marokko, Polen en Turkije. Polen is daarnaast ook steeds belangrijker geworden als markt en importland. In vijf jaar tijd is het in de ranglijst van ‘s werelds grootste importlanden opgeschoven van de veertiende naar de negen positie. Dit heeft te maken met de groeiende economie, veranderende voorkeuren van consumenten en een grotere rol van Polen als handelshub in Centraal Europa.

In de productie van en handel in verwerkte groenten zijn er flinke veranderingen en verschuivingen. In de export van diepvriesgroente heeft China de nummer-één-positie overgenomen van België. Daarnaast groeit de productie en export van diepvriesgroente sterk in Turkije. In het algemeen groeit de handelswaarde in diepvriesgroente flink in 2021. In dat jaar werd de groenteverwerkende industrie geraakt door de kostenstijgingen voor de inkoop van groente, energie (voor verwerking en bewaring), verpakkingen en transport.

Doordat de verwerking van groente veel energie vergt, is de verwerkte-groentesector meer door de kostenstijgingen geraakt dan de verse-groentesector. Niettemin was voor beide sectoren inflatie een belangrijk thema in de afgelopen jaren. Over de invloed van prijsstijgingen op de uiteindelijke consumentenaankopen is geen eenduidige conclusie te trekken (zie figuur 3 en 4). Zo waren de consumptievolumes in de VS redelijk stabiel in de afgelopen jaren. In Duitsland ligt de verse-groenteconsumptie juist nog altijd aanzienlijk boven het niveau van 2017. Tijdens de coronajaren, 2020 en 2021, steeg de groenteconsumptie fors in de Duitse markt, net zoals in Nederland. Daarna was er een terugval, maar ondanks dat consumenten weer uit eten konden gaan en dat de groenteprijzen flink zijn gestegen, liggen aankopen nog altijd aanzienlijk boven het pre-corona niveau.

Een groeiend deel van de groente die we eten wordt geteeld in een (deels) gecontroleerde omgeving, bijvoorbeeld in de vorm van plastic en glazen kassen. Dit komt onder meer door de toenemende eisen aan kwaliteit en betrouwbaarheid. Wereldwijd schatten we het areaal kassen voor de groenteteelt in op 800.000 hectare, als we China niet meenemen in de cijfers. Anders dan in Nederland zijn de kassen in de meeste landen van plastic. Als we inzoomen op glazen kassen voor de groenteteelt zien we ook een toenemende populariteit. Het areaal daarvan is met bijna 10 procent per jaar toegenomen sinds de vorige editie van de World Vegetable Map in 2018. Op de vorige editie van de kaart toonden we ook ‘vertical farm’- locaties, maar in deze editie hebben we ze achterwege gelaten. Het aantal bedrijven dat daglichtloos teelt in deze ‘vertical farms’ en de totale oppervlakte van hun bedrijven is in de laatste twee jaren gestabiliseerd of zelfs iets afgenomen, omdat de sector zich middenin een herstructurering bevindt.

Het feit dat de invoer van groentezaden door Rusland sinds 2015 jaar na jaar is toegenomen, geeft wel aan hoe groot het belang van deze kleine, waardevolle input is. Op de invoer van verse groente uit de EU rust namelijk al een importverbod sinds 2014, terwijl de invoer van zaden vanuit diezelfde EU wel is toegestaan door de Russische autoriteiten. Nederland is een belangrijke exporteur van groentezaden, zo niet dé belangrijkste. In de afgelopen vijf jaar heeft Nederland zijn positie op de wereldwijde exportmarkt verder versterkt. Nederland is vooral koploper als het gaat om hoogwaardige groentezaden (zie figuur 5). Een land als Chili is vrijwel onzichtbaar op onze wereldgroentekaart voor het eindproduct, maar specifiek voor de productie en export van groentezaden heeft dit land door zijn unieke ligging op het zuidelijk halfrond wel een positie. De VS is zowel een belangrijk import- als exportland van groentezaden. Als ze worden geëxporteerd naar Mexico keren ze veelal weer als groente terug op de Amerikaanse markt.