Corona: uitdagende tijden voor projectontwikkelaars

Ondanks de coronacrisis wordt de meeste nieuwbouw van zowel huur- als koopwoningen goed verkocht. Op de koopwoningmarkt zorgt de combinatie van schaarste en een lage rente ervoor dat particulieren nog steeds bereid zijn steeds meer te betalen. De stijgende woningprijzen trekken ook beleggers naar de woningmarkt. Zij richten zich vooral op huurwoningen in de vrije sector. Daar is veel vraag naar en de winstverwachting is gunstig. Om de huidige woningtekorten op te lossen, moeten er de komende jaren veel extra woningen worden gebouwd. Dat is goed nieuws voor ontwikkelaars.

Projectontwikkelaars richten zich ook op commercieel vastgoed. Zo biedt de kantorenmarkt kansen in de grote steden, vooral nabij belangrijke ov-knooppunten. Maar het coronavirus versnelt het thuiswerken en worden kantoren daardoor de komende jaren ingericht als ontmoetingsplekken. Op het vlak van winkels en horeca ligt het accent niet op nieuwbouw. Lokaal kunnen er kansen liggen, maar corona dwingt ons vooral om na te denken over herstructurering van winkelgebieden en verbouwing van panden. Ook de bedrijfsruimtemarkt biedt kansen voor ontwikkelaars. Zo is er door de snelle groei van online verkopen meer behoefte aan grote logistieke hallen, maar ook de ontwikkeling van kleinschaligere stadslogistiek biedt kansen.

De markt biedt dus kansen, maar met welke veranderingen moeten ontwikkelaars rekening houden? We schetsen er een aantal.

Nederlandse bevolking verandert
De komende tien jaar groeit de Nederlandse bevolking met ongeveer 1 miljoen inwoners. De woningbehoefte van deze mensen komt bovenop het bestaande woningtekort. Bovendien verandert de bevolking van samenstelling. Vergrijzing in Nederland zet door en een toename van het aantal alleenstaanden is daarvan een logisch gevolg. Er liggen kansen voor levensloopbestendige woningen en moderne woonzorgconcepten.

Verstedelijking zet door
Mensen trekken naar de stad. Corona leidt in eerste instantie tot herbezinning, maar uiteindelijk verwachten we dat de kans op werkgelegenheid en de nabijheid van voorzieningen hun aantrekkingskracht op mensen behouden. Ook zullen veel jongeren en (internationale) studenten daar willen wonen. Urbanisatie noemen we dat. Daardoor gaan we dichter bij elkaar wonen en ontstaat een groeiende behoefte aan kleinere woonvormen.

Toenemend belang openbare ruimte
In de toekomst moeten we intensiever gebruik maken van bestaande locaties. Niet alleen om met meer mensen minder ruimte in te nemen, maar ook omdat we steeds minder natuur op willen offeren voor nieuwbouw. Aangezien we steeds meer waarde hechten aan onze openbare ruimtes, kunnen we die niet allemaal volbouwen en moeten we daar zorgvuldige afwegingen in maken.

Integrale gebiedsontwikkeling
Waar we gebieden tot ontwikkeling brengen, gaat meer aandacht uit naar het combineren van functies. Dat geldt voornamelijk voor ontwikkelingen in steden die de hoogte in gaan. Daar liggen kansen voor combinaties van wonen en werken met winkels, horeca en vrije tijd.

Verduurzaming gaat door
Vastgoed verduurzamen is een ontwikkeling waar partijen, zeker bij nieuwbouw, eigenlijk niet meer omheen kunnen. Duurzame panden zijn beter verhuurbaar en zijn vaak meer waard. Vanaf 2021 moet alle nieuwbouw in Nederland een Bijna Energieneutraal Gebouw (BENG) zijn. Dat wordt getoetst aan de hand van drie voorwaarden: energiebehoefte (kWh/m2/jaar), maximaal primair fossiel energiegebruik (kWh/m2/jaar) en minimaal aandeel hernieuwbaar op te wekken energie (%). Gebouwen en vooral woningen werken steeds meer als (decentrale) energieleveranciers. Naast energieprestaties zien we ook dat circulariteit, materiaalgebruik en een gezond binnenklimaat meer aandacht krijgen.

Innovaties in bouwproces
Bij projectontwikkeling worden bouwkundige innovaties doorvertaald naar het vastgoed. De komende jaren gaan we meer kant-en-klare prefab en 3D-printen van beton zien. De voordelen voor bouwer en klant zijn groot: lagere bouwkosten, minder kosten om fouten op te lossen, kortere bouwtijd en minder overlast voor omwonenden.

Hoewel economische krimp altijd onzekerheid met zich meebrengt, staat de projectontwikkelingsbranche er goed voor. Groei van de bevolking leidt tot een toenemende huisvestingbehoefte, terwijl er aan de andere kant meer aandacht komt voor hergebruik van panden en locaties. De komende jaren moet er meer gebouwd worden. Steeds meer partijen zijn het erover eens dat de huidige uitdagingen en het tempo waarin dat moet gebeuren, ons dwingen om ook buiten de stad te bouwen. Op de lange termijn zullen we desondanks dichter op elkaar gaan wonen. In verschillende steden zien we dan ook vaker hoogbouw toegepast worden. Buiten de stad bouwen vraagt om grote zorgvuldigheid. Neem de snelle opmars van grote logistieke hallen. Dit roept weerstand op, met als resultaat dat nieuwe ontwikkelen meer geconcentreerd worden.

Naast grootschalige ontwikkelingen blijven kleine projecten van groot belang. Panden die leeg komen of verouderd raken doen geen goed aan de leefbaarheid van een buurt. Het is dus in algemeen belang dat ontwikkelaars de ruimte krijgen om daar weer iets moois van te maken. Als de mogelijkheid zich aandient om daarbij het authentieke karakter van een pand te behouden, dan kan een win-win-situatie ontstaan. Zo kan de ontwikkelaar iets moois realiseren en de buurt behoudt haar karakter. Dit is een klein voorbeeld, maar laat zien hoe de maatschappelijk kant van vastgoed(ontwikkeling) steeds relevanter wordt.

De Rabobank maakt zich sterk voor de financiering van vastgoed, ongeacht of het gaat om het ontwikkelen, bouwen of beleggen. Thema’s die wij daarbij belangrijk vinden zijn transformatie, verduurzaming en innovatie. Zie jij kansen in de markt? Wij denken graag met je mee.