Update
Commercieel vastgoed: pas op de plaats na recordjaren
De Nederlandse vastgoedmarkt bereikte de afgelopen jaren recordhoogten. Economische groei, de beschikbaarheid van (internationaal) kapitaal en de lage rente zorgde zowel voor vraag van vastgoedbeleggers als de ruimtebehoefte onder gebruikers. De corona-uitbraak heeft een einde gemaakt aan deze trend. Beleggers reageren terughoudend op nieuwe aankopen, terwijl de ruimtebehoefte afneemt doordat de financiële positie van veel gebruikers verslechtert.
Gevolgen van corona-uitbraak verschilt per deelmarkt
De effecten lopen per sector sterk uiteen. De terugval is groot bij winkels en horeca. Daar viel de omzet als eerste weg en het herstel laat langer op zich wachten. Treffend is de hotelmarkt, waar de zakelijke markt is ingezakt. Andere sectoren laten een meer wisselend beeld zien. Kantoren en bedrijfsruimten worden pas later geraakt, terwijl huurwoningen, supermarkten, zorgvastgoed en logistieke hallen vooralsnog minder geraakt zijn. Huur- en waardedalingen lijken voor veel sectoren echter onoverkomelijk.
Vastgoed biedt voldoende kansen: 6 trends
Beleggers blijven wel interesse houden in vastgoed. Juist in onzekere tijden, waarin de rente nog altijd historisch laag is, kan vastgoed namelijk voordelen bieden. Denk aan het gunstige rendement en een relatief stabiele cashflow. Voor nieuwe of vastgoedbeleggers met groeiambities ontstaan kansen als er vastgoed beschikbaar komt en de prijzen zijn aangepast. Het marktmechanisme doet dus zijn werk. Daarnaast kunnen vastgoedbeleggers zich goed richten op het vinden van nieuwe functies voor vastgoed.
Hoewel er grote verschillen bestaan tussen deelmarkten en regio’s, zien we in de totale sector de volgende 6 trends:
- De vraag naar (huur)woningen blijft voorlopig groot door lage nieuwbouwproductie en woningtekorten. Ook kantoren en bedrijfsruimten op goede locaties zijn in trek;
- De opkomst van alternatieve deelmarkten zoals zorgvastgoed, studentenhuisvesting en stadslogistiek;
- Flexibilisering, zowel voor ruimtegebruik als van huurcontracten;
- Focus op verduurzaming en energiebesparing, denk aan de plaatsing van zonnepanelen op daken en het verplichte C-label voor kantoren in 2023;
- Innovatie zorgt voor nieuwe verdienmodellen. Denk aan ontwikkelingen zoals blockchain en sensoring;
- Locatie is en blijft belangrijk. Grote steden en goed bereikbare locaties bieden op langere termijn grote zekerheid voor vastgoedbeleggers.
Verduurzaming vastgoed: van energielabels tot materiaalpaspoorten
Gebouwen moeten energiezuiniger worden. Dat staat in het energieakkoord en het klimaatakkoord van Parijs. Concreet betekent dit dat alle kantoren vanaf 2023 energielabel-C moeten hebben. Waarschijnlijk wordt deze regel doorgetrokken voor andere vastgoedtypes. Koplopers in de markt zetten hierin zelf stappen. Zo leggen ze de lat voor energielabels hoger en laten ze zichzelf via certificaten beoordelen (bijvoorbeeld BREEAM, WELL-certificaat of GRESB).
“Alle kantoren moeten vanaf 2023 energielabel-C hebben.”
Circulair ondernemen is ook een snelgroeiend onderdeel in de vastgoedsector. Steeds meer panden staan leeg en worden getransformeerd naar iets anders. Hierbij worden materialen zoals isolatie steeds vaker hergebruikt. De grote spelers in de markt richten zich op circulaire verdienmodellen waarbij gebouwen in zogenaamde materiaalpaspoorten worden opgeslagen. Zo’n materiaalpaspoort van een gebouw biedt inzicht in welke materialen bij de bouw zijn gebruikt, en hoe ze zijn verwerkt. Dat maakt het hergebruiken en terugwinnen van materialen bij de sloop of demontage veel eenvoudiger en geeft bouwwerken meer waarde.
De Rabobank maakt zich sterk voor de financiering van vastgoed, of het nu gaat om ontwikkelen, bouwen of beleggen. Thema’s die wij daarbij belangrijk vinden zijn transformatie, verduurzaming en innovatie. Zie jij kansen in de markt? Wij denken graag met je mee.