Update
Kantorenmarkt in gevaar door opkomst thuiswerken?
Door de economische groei van de laatste jaren staat de kantorenmarkt er goed voor. Ook een laag nieuwbouwvolume in combinatie met verschillende transformaties en renovaties hebben de markt goed gedaan. Tegelijkertijd heeft de coronacrisis wel degelijk impact op kantoren: we werken niet voor niets massaal thuis. De vraag is alleen of dit zo blijft. Dit en meer bespreken we hieronder.
De kantorenmarkt staat er beter voor dan aan het begin van de vorige crisis
De coronacrisis heeft grote impact op de economie en zo ook op veel kantoorhoudende bedrijven. In het vastgoed is de pijn nog niet echt voelbaar omdat de kantorenmarkt er goed voor staat. Ter vergelijking: begin 2020 stond ongeveer 11 procent van de kantoormeters leeg, terwijl in 2008 de leegstand voorbij de 20 procent dreigde te gaan. Dat de leegstand nu relatief laag is, komt niet alleen door economische groei. Veel kansarme kantoren zijn getransformeerd en er is zorgvuldig omgegaan met nieuwbouw.
De kantorenmarkt maakt daarnaast een kwaliteitsslag: er is meer aandacht voor het moderniseren van kantoren. Vooral bij grote treinstations vinden nieuwe ontwikkelingen plaats om er aantrekkelijke kantoorgebieden van te maken. Traditionele, veelal monotone locaties maken zo plaats voor werklocaties met een grotere diversiteit aan functies en voorzieningen. Verder zien we dat kantoren steeds duurzamer en energiezuiniger worden. Aangezien veel kantoren nog geen energielabel-C hebben, gaan we hier de komende jaren een versnelling in zien.
Negatieve effecten kantorenmarkt zijn vooral tijdelijk
Het is een misverstand om te denken dat de coronacrisis geen impact heeft op de kantorenmarkt. Vooral flexkantoren zijn veel inkomsten misgelopen. Waar deze markt eerst heel stabiel leek, omdat er een toenemende behoefte was aan flexibiliteit en servicegerichtheid, heeft corona dit beeld veranderd. In mindere tijden vormen zzp’ers een kwetsbare groep, bieden flexibele huurcontracten weinig zekerheid en worden vergaderruimtes minder geboekt. Typische exploitatierisico’s dus in een atypische crisis.
De impact van corona zien we terug in de manier hoe we kantoren gebruiken. Om te voldoen aan de anderhalvemetersamenleving moeten aanpassingen worden gedaan aan de inrichting van de werkomgeving. Dat gaat ten koste van werkplekken en daarmee daalt de bezettingsgraad. Vooral hoogbouw is kwetsbaar vanwege de beperkingen die gelden voor het liftgebruik. Ook zien we dat grote open kantoortuinen hun langste tijd hebben gehad. In de markt is bovendien discussie over de kwetsbaarheid van kantoren op stationslocaties. Veel werknemers die normaal gesproken met het openbaar vervoer reisden, werken nu tenslotte thuis. We verwachten dat het hier vooral gaat om een tijdelijk effect. De voordelen van OV-locaties (zoals goede bereikbaarheid, duurzaamheid, populariteit van gemengde stedelijke leefomgevingen, etc.) zullen uiteindelijk sterker wegen dan de impact van het coronavirus.
“De vraag naar hoogwaardige kantoren op goede locaties houdt op langere termijn aan.”
Grote steden versterken hun posities op de kantorenmarkt
Als de economie wordt geraakt, dan heeft dat gevolgen voor de kantorenmarkt. In welke mate dat gebeurt verschilt van pand tot pand en van bedrijf tot bedrijf. En uiteraard hangt dit ook af van ontwikkelingen rondom het virus en de economie. In het algemeen verwachten we geen grote trendbreuk. De kantorenmarkt staat er goed voor en de vraag naar hoogwaardige kantoren op goede locaties houdt op langere termijn aan.
De kantorenmarkt focust zich nog op de grote steden. Vooral daar hebben gemeentes de laatste jaren beleid gemaakt om veel extra kantoormeters toe te voegen. Momenteel bestaat er een concrete planvoorraad van bijna 700.000 m2 kantoren in de G5 gemeenten. Deze gemeenten profiteren van een uitgebreid openbaar vervoernetwerk en een grote arbeidsmarkt waardoor het aantrekkelijk is voor bedrijven om zich daar te vestigen. Het betekent ook dat locaties buiten de grote steden het lastiger gaan krijgen. Vraag en aanbod zijn hier niet altijd in balans en sanering (stadsvernieuwing) is gewenst. Voor zittende bedrijven hoeft dat niet slecht te zijn. Het geeft deze gebieden een impuls en zorgt voor een beter toekomstperspectief.
Factsheet met regionale data
Wil je meer weten over de ontwikkelingen per regio? In de factsheet vind je actuele cijfers op regionaal niveau. Zo vind je informatie over onder meer de voorraad, opname, aanbod en (huur)prijzen van de belangrijkste gemeenten.