Update
De bedrijfsruimtemarkt gaat onzekere tijden tegemoet
De corona-uitbraak vermindert zowel de binnen- als buitenlandse vraag naar producten en diensten. Het Nederlands bedrijfsleven loopt omzet mis en dat heeft effect op de vraag naar vastgoed. Dalende huurprijzen liggen in het verschiet en waarden staan onder druk. Toch zijn niet alle delen van de bedrijfsruimtemarkt even kwetsbaar. Logistiek vastgoed profiteert juist van de groei van e-commerce. Wat zien we nog meer in de markt? Je leest het hieronder.
Economische terugval raakt de bedrijfsruimtemarkt
Voor de coronacrisis ging het de bedrijfsruimtemarkt voor de wind. Beleggers zagen vooral goede kansen in logistiek vastgoed. Dit segment nam mede door de sterke groei van e-commerce een hoge vlucht en dat leidde tot de bouw van talloze grote logistieke hallen. Ook de vraag naar bedrijfsverzamelgebouwen en hubs voor pakketbezorging nam flink toe. De vraag naar ‘reguliere’ bedrijfsruimten groeide vooral door toename in de vraag naar producten en grondstoffen. Daarnaast floreerde de wereldhandel en profiteerden bedrijven in Nederland daarvan door doorvoer, opslag en bewerking te faciliteren.
Medio 2020 is de situatie totaal anders en verschillende signalen wijzen op een terugval in de bezettingsgraad van bedrijfsmatig vastgoed. Een deel van de productiecapaciteit van bedrijven blijft onbenut door verplichte coronamaatregelen. Daarnaast lopen de orderportefeuilles leeg en dat gaan bedrijven in de loop van het jaar voelen. Ook is de export kwetsbaar door economische terugval bij onze belangrijkste handelspartners, zoals Duitsland en de VS. De winstgevendheid van bedrijven staat daarnaast onder druk doordat huishoudens minder consumeren. En zo verslechtert de investeringsbereidheid onder bedrijven.
“Veel signalen wijzen op een terugval in de bezettingsgraad van bedrijfsmatig vastgoed.”
Vraag naar logistiek vastgoed houdt aan
Wij verwachten de komende periode een dalende bezetting van bedrijfsruimten. De vraag naar bedrijfsruimten is tenslotte sterk afhankelijk van resultaten in sectoren als de bouw, transport & opslag, groothandel en industrie. De sectorprognoses van Rabobank gaan voor 2020 uit van een flinke daling in deze sectoren en een beperkt herstel in 2021. De mate van krimp en de herstelcapaciteit verschillen per regio (figuur 1). Regio’s die sterk leunen op internationale handel – zoals Schiphol en de Rotterdamse haven – merkten al snel effecten. Dat geldt ook voor regio’s waar veel industrie is gevestigd en gebieden waar het ondernemersklimaat minder gunstig is, zoals in sommige krimpregio’s.
Lees meer over economische verwachtingen
Specifieke delen van de bedrijfsruimtemarkt zijn veel minder kwetsbaar of spelen in op nieuwe kansen. Denk aan de omzetten van bedrijven in voedingsmiddelen en bedrijven die inspringen op de huidige vraag naar bijvoorbeeld medische hulpmiddelen of fietsen. Bovendien zet de stijgende trend van e-commerce onverminderd door. Bedrijven zijn daarnaast geneigd meer voorraad aan te houden en hiervoor is opslagruimte nodig. Dit maakt dat de vraag naar modern logistiek vastgoed voorlopig aanhoudt. Wel zien we dat veel bedrijven minder afhankelijk willen zijn van een internationaal netwerk. Zij zoeken producenten en toeleveranciers dichter bij huis.
Energiebesparing en duurzaamheid onverminderd belangrijker voor bedrijven
Het herstel van de wereldwijde economie en de binnenlandse vraag bepaalt het sentiment op de bedrijfsruimtemarkt. Overheidssteun verhoogt de herstelcapaciteit van bedrijven, net als de bereidheid van vastgoedeigenaren om huurders tegemoet te komen. Relatief kwetsbaar zijn de meer traditionele bedrijventerreinen met veel kleinschalige bedrijvigheid. Op deze locaties dreigt de leegstand op te lopen en ontstaat druk op de huurprijzen. Locaties met veel logistiek vastgoed zijn bestendiger door de structurele groeitrend van e-commerce en de kwaliteiten van Nederland als vestigingsland. Logistiek blijft daarom ook een interessante asset voor beleggers.
Op de bedrijfsruimtemarkt zien we al langer een beweging naar meer energiebesparing en verduurzaming. Meest zichtbaar zijn de enorme hoeveelheden zonnepanelen op grote bedrijfshallen. Zowel beleggers als ondernemers investeren hierin, individueel of als collectief op een bedrijventerrein. Toch moet de sector hier nog behoorlijke stappen maken. Vlak voor corona gaf meer dan de helft van de bedrijven uit de maakindustrie aan zich nauwelijks bezig te houden met verduurzaming. Onduidelijk is dan ook of bestaande initiatieven doorgaan of juist vertraging oplopen. En zo ja, in welke mate. De overheid en betrokken partijen moeten er gezamenlijk op toezien dat corona niet leidt tot afstel van duurzame plannen.
Factsheet met regionale data
Wil je meer weten over de ontwikkelingen per regio? In de factsheet vind je actuele cijfers op regionaal niveau. Zo vind je informatie over onder meer de voorraad, opname, aanbod en (huur)prijzen van de belangrijkste gemeenten.