Goede vooruitzichten én uitdagingen melkgeitenhouderij

De geitenmelksector is het afgelopen decennium geprofessionaliseerd, met als resultaat een groei in het aantal bedrijven, melkgeiten en het productievolume. Volgens de Nederlandse GeitenZuivel Organisatie (NGZO) en het CBS telde Nederland in 2020 560 melkgeitenbedrijven, waarvan 50 biologisch. Samen produceren zij naar schatting zo’n 440 miljoen kilo geitenzuivel in 2021, waarvan 36 miljoen kilo biologisch. Dat is een ruime verdubbeling van het aantal aanwezige melkgeiten, maar ook de totale productie sinds 2010. De markt heeft deze productiestijging goed kunnen absorberen, daardoor lag de melkprijs de afgelopen tien jaar op EUR 0,615 per kg en de afgelopen vijf jaar zelfs op EUR 0,646 per kg. De snelle groei van de sector heeft echter ook tot toenemende maatschappelijke weerstand geleid.

Volgens Eurostat, het Europese bureau voor de statistiek, zijn Frankrijk en Spanje in Europa de grootste producenten van geitenmelk, gevolgd door Nederland en Griekenland. Frankrijk, Spanje en Griekenland verwerken relatief veel melk zelf, wat vervolgens binnen het eigen land blijft. Nederland onderscheidt zich ten opzichte van deze landen door het merendeel van de melk ter verwerking aan te bieden (meer dan 90%) en heeft de focus op export.

Veel exporteren biedt de Nederlandse sector een flink voordeel want door een groeiende wereldbevolking en stijgende besteedbare inkomens neemt wereldwijd de vraag naar zuivel toe. Koemelk krijgt steeds vaker negatieve media-aandacht, waardoor er in de Westerse wereld meer vraag ontstaat naar alternatieven zoals geitenmelk. In China en de Verenigde Staten stijgt om dezelfde reden de vraag naar zuigelingenvoeding op basis van geitenmelk. Voor 2021 verwachten we een wereldwijde groei van de zuivelconsumptie van 1,0% tot 1,5%

Toch kan het in de sector op sommige vlakken beter. Op mensen overdraagbare ziektes en infecties zoals de Q-koorts, de veedichtheid in Noord-Brabant en Gelderland en niet-diervriendelijke megastallen zorgen voor kritische geluiden vanuit de maatschappij. Een andere uitdaging voor de sector ligt in het verminderen van uitstoot. Uit onderzoek door het RIVM bleek dat mensen die in de buurt van geitenhouderijen wonen, een verhoogde kans op longontsteking hebben. Daarom is voor bijna heel Nederland een tijdelijk verbod uitgeroepen op uitbreiding en het ontstaan van nieuwe bedrijven. Nader onderzoek loopt, en de geitenstop geldt tot de uitkomst van het onderzoek. Dit onderzoek heeft door de corona crisis vertraging opgelopen en zal waarschijnlijk pas eind 2024 afgerond kunnen worden.

Om de Nederlandse geitenzuivel toekomstbestendig te maken ontwikkelden Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland en de Nederlandse Geitenzuivel Organisatie het initiatief Duurzame Geitenzuivelketen (DGZK). Met deze keten laat de melkgeitensector zien dat ze toekomstgericht en verantwoord wil ondernemen, en openstaat voor vragen en geluiden vanuit de maatschappij. Het initiatief biedt programma’s voor ondernemers die inspelen op actuele thema’s zoals dierengezondheid en -welzijn, energie, klimaat en imago.

Ondanks de geitenstop zit de sector niet stil. Het platform Melkgeitenhouderij heeft in september 2019 het rapport ‘Versnellen verduurzaming melkgeitenhouderij’ aangeboden aan de minister van LNV. Onder de tien benoemde speerpunten (dierwelzijn, zorg voor jonge dieren, antibioticagebruik, onderzoek naar salmonella, maatschappelijke inbedding, volksgezondheid, energie en klimaat, kringlooplandbouw, biodiversiteit en integraal duurzame huisvesting) zijn meerdere acties al afgerond of in uitvoering. De sector toont hiermee sterk eigen initiatief om versneld te werken naar een toekomstige melkgeitenhouderij.

De Rabobank is nauw betrokken bij de melkgeitensector. Benieuwd op welke vlakken jij kunt optimaliseren? Neem gerust contact op met onze sectorspecialist.