World Dairy Map: handelsstromen zuivel in kaart gebracht

Door verschillende ontwikkelingen zijn de gevestigde handelsroutes meer dan ooit wereldwijd verbonden. De vier belangrijkste ontwikkelingen in het marktaandeel van de zuivelexporteurs en –importeurs lichten we uit. Handel tussen EU-lidstaten onderling is hierin niet meegenomen. Grofweg 85% van de melk geproduceerd binnen de EU blijft ook binnen de EU.

De EU is de grootste zuivelexporteur

De EU heeft na afschaffing van het melkquotum in 2015 haar positie op de exportmarkt versterkt. In 2019 is de EU dan ook de grootste zuivelexporteur wereldwijd, goed voor 29% van de totale export. In 2015 waren de EU en Nieuw-Zeeland nog even grote spelers op de zuivelmarkt, maar ook met een aandeel van 25% is Nieuw-Zeeland nog altijd een gigantische speler en goed voor een tweede plaats.

Meer zuivelexporteurs wisselen van plaats

Na de EU en Nieuw-Zeeland volgt de Verenigde Staten (VS). De VS versterkt zijn aanwezigheid op de wereldwijde zuivelmarkt en behoudt de derde plaats in het marktaandeel van zuivelexport. Belarus is opgeklommen tot een vierde plaats en daarmee neemt Australië nu de vijfde plek in. In Australië daalde de melkproductie en dus ook het volume beschikbaar voor export. Belarus ging een bloeiend partnerschap aan met Rusland (na China en Mexico de grootste zuivelimporteur).

Veel export naar China

De belangrijkste handelsroute loopt van Nieuw-Zeeland naar China. In 2019 is een recordhoeveelheid van 638 miljoen kilogram volle melkpoeder via deze route geëxporteerd. Dit volume is bijna twee keer zo groot dan de handelsstroom op de tweede plaats: de export van magere melkpoeder van de VS naar Mexico. De rol van China als ‘s werelds grootste importeur is constant gebleven. Veel zuivelexporterende regio’s exporteren namelijk naar China. De importbehoefte van China in zowel omvang als groeiratio blijkt ongekend, want het land is verantwoordelijk voor 13,3% van alle zuivelhandel.

In Afrika komt handel samen

Andere grote zuivelimporteurs blijven wat meer onder de radar. Noord-Aziatische landen (Japan en Zuid-Korea) zijn belangrijke handelspartners en samen goed voor een derde plaats aan importvolumes in 2019. Het Noord-Afrikaanse Algerije blijft ook een grote speler met 10,5% van de totale zuivelhandel in 2019. De Algerijnse overheid verzorgt regelmatig internationale tenders voor volle melkpoeders die zorgen voor een gezonde strijd tussen EU, Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika.

In 2019 was kaas het meest verhandelde zuivelproduct met 2,66 miljard kilogram kaas. Kaas werd snel gevolgd door volle melkpoeder en magere melkpoeder (respectievelijk 2,61 miljard kilogram en 2,58 miljard kilogram).

De EU heeft een leidende positie in de wereldwijde kaashandel met een omvang van 886 miljoen kilogram kaas (33,3%) in 2019. De belangrijkste bestemming voor deze kazen is de VS. Het handelsverdrag tussen de EU en Japan (EU-JAP Economic Partnership Agreement, kortweg EPA) heeft eraan bijgedragen dat in 2019 Japan de tweede bestemming is na de VS. Nederland exporteerde in 2019 ruim 920 miljoen kilogram kaas. Hiervan bleef ongeveer 760 miljoen kilogram kaas binnen de EU met Duitsland als belangrijkste afnemer. Buiten de EU is Japan in 2019 de voornaamste handelspartner van Nederland op het gebied van kaas, gevolgd door de VS.

De wereldwijde handel in zuivelproducten bereikte in 2019 meer dan 82 miljard kilogram en groeide met gemiddeld 2,25% per jaar in de periode 2015 tot 2019. In 2019 werd wereldwijd 843 miljard kilogram melk geproduceerd (inclusief buffelmelk). Van dit geheel nam de EU een productie van 168 miljard kilogram melk voor haar rekening (19,9%). Nederland produceerde in hetzelfde jaar bijna 13,8 miljard kilogram melk en is hiermee goed voor 1,6% van de wereldwijde melkproductie.