ICT-sector lijkt op beste positie te starten na coronatijd

2020 was een dynamisch jaar voor de ICT-sector. Aan de ene kant merkten ICT-bedrijven meer vraag door het verplichte thuiswerken, online vergaderen en een grotere behoefte aan cloudoplossingen. Tegelijkertijd werden projecten uitgesteld en liep de vraag in sommige deelsectoren behoorlijk terug. Figuur 1 laat zien dat de omzet van de sector in 2020 nog licht positief (+1,2%) bleef. Hiermee deed de ICT-sector het verhoudingsgewijs nog goed ten opzichte van andere sectoren waar de corona-impact veel groter was. Ook de ingezette consolidatieslag (fusies en overnames) in verschillende deelsectoren zette hard door.

Voor 2021 zien we dat deze positieve vooruitzichten zich doorzetten. We verwachten dan ook een groei van ongeveer 5% waarmee de sector op het niveau van 2019 (voor corona) zal uitkomen. Bedrijven investeren door corona nog meer in digitalisering waardoor een forse toename van de vraag bij ICT-bedrijven te zien is, zie figuur 2. Belangrijke ontwikkelingen hierbij zijn onder andere de versnelde toename van ICT-outsourcing, de vraag naar cloud– en securityoplossingen en de vraag naar bedrijfsapplicaties. Ook zien we dat de ICT-dienstverlening weer op gang komt. Overigens is deze groeiverwachting nog wel onder voorbehoud van het verdere verloop van de steunmaatregelen van de overheid. De alsmaar oplopende schulden hangen als een donkere wolk boven onze economie. Eventuele negatieve gevolgen hiervan, bijvoorbeeld een mogelijke toename van faillissementen, kunnen ook de ICT-sector raken.

Krapte op de arbeidsmarkt blijft

Een andere onzekerheid en belemmering van de groei is de krapte op de arbeidsmarkt. Waar de arbeidsmarkt in 2020 enigszins verbeterde, is dit beeld voor 2021 alweer bijgesteld. ICT-ondernemers zien tekort aan gekwalificeerd personeel weer als een van de grootste groeibelemmeringen, zie figuur 2. Onze verwachting is dat deze situatie niet snel verandert gezien de stijgende vraag naar technologische oplossingen. ICT-bedrijven moeten creatief en vindingrijk zijn om het juiste personeel aan zich te binden. We zien op dit gebied bijvoorbeeld ook steeds meer samenwerkingen tussen ICT-bedrijven en onderwijsinstellingen ontstaan.

Als we kijken naar de impact van corona op ICT-bedrijven, dan verschilt dit per deelsector. Veel ICT-bedrijven die werken met een verdienmodel op basis van contracten leunden tijdens de coronacrisis op bestaande klanten. Zij profiteerden van extra vraag naar producten en diensten door bijvoorbeeld het massale thuiswerken, online vergaderen of online onderwijs. Softwarebedrijven die ook vaak op basis van contracten werken, merkten juist een stilstand van de groei maar konden vaak ook leunen op bestaande klanten. Vaak was er al wel geïnvesteerd in groei, dus was er bijsturing noodzakelijk. ICT-dienstverleners die daarentegen vaak met een uurtarief werken, ondervonden de grootste impact. Uurtarieven stonden onder druk, projecten droogden op en dus hadden deze bedrijven in toenemende mate te maken met medewerkers die (tijdelijk) niet inzetbaar zijn. Hoe kijken zij nu richting de toekomst?

ICT-ondernemers zijn een stuk positiever

Waar ICT-ondernemers in de zomer van 2020 nog voorzichtig waren bij de inschatting van de gevolgen van corona voor hun bedrijf, is dit beeld begin 2021 een stuk positiever. Recent onderzoek onder ICT-bedrijven laat duidelijke verschillen in sentiment en verwachtingen onder ICT-ondernemers zien, zie figuur 3. Ongeveer 20% van de ICT-ondernemers verwacht geen negatieve invloed van corona op hun omzet en ongeveer 40% verwacht zelfs dat corona een positief effect heeft op hun omzet. Natuurlijk blijft de onzekerheid rondom bedrijfsbeëindigingen en/of faillissementen nog hangen. Dit kan ook voor de ICT-sector een uitgesteld negatief effect betekenen.

Ook Hannes de Paauw, CEO van ICT-dienstverlener CTS IT uit Ede, herkent zich in deze trend. “Wij zien momenteel een sterke vraagtoename van bedrijven die de ICT-infrastructuur geheel of gedeeltelijk willen uitbesteden en met name oplossingen in de cloud vragen.”

De ICT-sector maakt de digitale transformatie mogelijk en is daarom, ook vanuit het oogpunt van investeerders, een zeer aantrekkelijke sector. Bedrijven zien mede door corona het zelf beheren van ICT-infrastructuur steeds minder als hun hoofdtaak en besteden dit uit. Daarnaast hebben investeerders veel kapitaal beschikbaar en is het door de huidige lage rentestand aantrekkelijk om te financieren. Tot slot zijn deelsectoren zoals Managed Hosting, Software en ICT-dienstverlening nog deels versplinterd. Tel dit alles bij elkaar op en de ingrediënten om elkaar op te zoeken en samen te voegen (consolidatie) zijn daar. Met name in de Managed Service Provider-markt (MSP) gaat de consolidatie momenteel hard, maar ook onder bijvoorbeeld Microsoft en SAP-resellers zien we versnelling in deze consolidatie.

Hyperautomation, een trend voor de toekomst

Een voorbeeld van een trend die zorgt voor fusies en overnames in de ICT-markt is hyperautomation. Hyperautomation is een benaming voor een beweging waarbij het mogelijk is om via technologie processen eerst te automatiseren (bijvoorbeeld het automatiseren van simpele handelingen en processen) en de processen vervolgens ook te integreren om uiteindelijk nieuw businessmodellen of inzichten te genereren. Hierdoor ontstaan twee onderliggende trends voor de huidige fusie- en overnamegolf: schaalgrootte en diversificatie.

Schaalgrootte zien we vooral in de gebieden waar technologie volwassen is, bijvoorbeeld op het gebied van simpele taak- of procesautomatisering. Want zo blijkt in de ICT-wereld, zodra een oplossing of tool generiek inzetbaar is, dan is het sneller het speelveld van grote (wereld)spelers en dit drijft schaalgrootte.

Door een beweging zoals hyperautomation verandert het speelveld en de klantvraag. Deze manier van werken heeft gevolgen voor de perceptie over de waarde die ICT-organisaties klanten bieden. De waarde verschuift namelijk van alleen technische oplossingen bieden, naar een bedrijfsbrede toegevoegde waarde waarbij technologie ondersteunend is. ICT-bedrijven schuiven daarmee meer op naar de brede business van klanten en moeten daarmee ook de processen van klanten begrijpen.

ICT-bedrijven hebben door deze ontwikkeling vaak ook andere competenties nodig, bijvoorbeeld medewerkers met meer bedrijfskundige achtergrond in plaats van een technische. Dit dwingt ICT-bedrijven tot het maken van strategische keuzes. Kan ik deze waarde en kennis zelf creëren of moet ik een samenwerking aangaan? Of kies ik toch voor schaalgrootte?

Om als ICT-ondernemer een strategische stap te maken, kun je voor schaalgrootte gaan, of juist kiezen voor diversificatie. Schaalgrootte is momenteel nog de meest voorkomende drijver van consolidatie in de ICT-sector en we verwachten ook dat dit voorlopig zo blijft. Door druk op marges van standaardtechnologieën zoeken ICT-bedrijven naar schaal in de vorm van uitbreiding van hun klantenportefeuille of een verbreding van eindmarkten.

Een andere drijver van consolidatie is diversificatie. In deze context betekent diversificatie het aanbieden van aanvullende producten en/of diensten, eventueel in andere of aanvullende eindmarkten. Kortom: hoe maak ik mijn bestaande businessmodel waardevoller en spreid ik de risico’s beter? Een mooi voorbeeld hiervan is de recente samenvoeging van zes ICT-bedrijven onder de naam Interstellar. Deze nieuwe organisatie is een samenvoeging van drie ICT-dienstverleners (Solimas, Excite ICT en CSN Groep) en drie specialisten op het gebied van cloudsystemen en beveiliging (Fundaments, DataExpert en Pinewood). Met deze samenvoeging hoopt de organisatie een nog grotere en relevantere ICT-dienstverlener met meer verschillende producten en diensten te worden. Ook bereiken ze met deze samenvoeging landelijke dekking.

David Schaap, CTO van Interstellar: ”Door specialisten te verbinden met onze snel groeiende groep ICT-dienstverleners vergroten we de relevantie van deze dienstverleners en bieden we een nieuwe markt voor specialisten. Dankzij een omvangrijker, maar vooral ook kwalitatief hoogwaardiger portfolio zijn ze in staat om de snel veranderende klantvraag optimaal te beantwoorden. Medewerkers profiteren zo van de kennis van onze specialisten en kunnen zich blijven ontwikkelen. We zien ook een sterke ontwikkeling bij onze business consultants die als geen ander in staat zijn om onze dienstverlening te positioneren op de belangrijke bedrijfsprocessen van onze klanten. Samen kunnen we klanten begeleiden in elke fase van hun digitale reis.”

Sectoren vervagen door digitalisering waardoor concurrentie zomaar uit onverwachte hoek kan komen. Ook heeft de coronasituatie aangetoond dat het belangrijk is om over digitalisering na te denken. We zien het als onze maatschappelijke rol om bedrijven te helpen bij het maken van de juiste keuzes.

Benieuwd hoe jij jouw businessmodel kunt digitaliseren? Sluit dan eens aan bij een van onze Digitale Werkplaatsen, een initiatief van de overheid en ander partners. Heb je al plannen gemaakt en ben je op zoek naar een concrete financieringsoplossingen? Dan is de lening met innovatiekorting misschien iets voor je. Daarmee profiteer je van rentekorting zodra je wilt investeren in digitalisering en innovatie.