Opinie
Het SER Ontwerpadvies Sociaal-Economisch Beleid onder de loep
De SER presenteerde begin juni het Ontwerpadvies Sociaal-Economisch Beleid 2021-2025. Het omvat aanbevelingen die moeten leiden tot een arbeidsmarkt die meer zekerheid biedt voor werkenden, een gelijker speelveld voor ondernemers met en zonder personeel en een duurzamere en innovatievere economie. Na de instemming van de achterbannen is het advies definitief. Het is bedoeld als inspiratie voor het regeerakkoord.
Wij staan positief tegenover het merendeel van de aanbevelingen van de SER. Toch zijn er ook kritische noten te kraken.
Arbeidsmarkt en investeringen
Positief zijn wij vooral over de plannen voor de arbeidsmarkt en voor investeringen in duurzame innovatie.
We kunnen ons vinden in de wens van de SER om het verschil tussen vaste contracten enerzijds en flexibele krachten en zzp’ers anderzijds te verkleinen en daarmee de omvang van de flexibele schil te verminderen. De voorstellen richten zich vooral op meer zekerheid voor flexibele krachten en zzp’ers. Zo wil de SER betere arbeidsvoorwaarden voor uitzendkrachten, zodat het totale pakket aan primaire én secundaire arbeidsvoorwaarden gelijkwaardig is aan dat van het eigen personeel van de inlener. Ook worden uitzendfasen A en B zodanig ingekort dat uitzendkrachten gedurende maximaal drie jaar een tijdelijk contract kunnen krijgen, net als reguliere werknemers met een tijdelijk contract. Nu is er nog een uitzonderingspositie voor deze sector, zodat uitzendkrachten maximaal 5½ jaar via tijdelijke contracten kunnen worden aangesteld. Bij oproepkrachten wil de SER gaan werken met een kwartaalurennorm. Voor zelfstandigen wil de SER de fiscale voordelen afbouwen en een arbeidsongeschiktheidsverzekering verplichten.
Niet alleen flexkrachten moeten meer zekerheid en perspectief krijgen. Ook wil de SER mensen beter scholen en begeleiden van werk naar werk; meer mogelijkheden voor bijstandsgerechtigden en gedeeltelijk arbeidsongeschikten om bij te verdienen; en de kostendelersnorm laten vervallen zodat de uitkering bij samenwonen niet langer wordt gekort. Als kanttekening merken wij op dat de SER weinig voorstellen doet om werkgeverschap aantrekkelijker te maken en de zekerheden van vaste krachten te verminderen.
Wij staan vierkant achter het pleidooi van de SER om te investeren in kennis en innovatie, in onderwijs, in digitalisering en nieuwe technologieën, in infrastructuur en in verduurzaming. We weten dat R&D-investeringen zorgen voor een hogere productiviteit. Dit moet leiden tot een grotere welvaart in de brede zin van het woord.
Minimumloon en werktijdverkorting
Twijfels hebben wij over een verhoging van het wettelijk minimumloon (WML) en de koppeling daarvan aan uitkeringen. De verhoging van het WML is op zichzelf een goed idee. Een hoger loon leidt tot meer zelfredzaamheid voor werkenden en een lager beroep op toeslagen. Het negatieve effect ervan op de werkgelegenheid hoeft niet groot te zijn. Onze twijfel zit hem erin dat de SER ook de van het minimumloon afgeleide uitkeringen (de bijstand, Wajong en AOW) wil verhogen. Dit is niet alleen kostbaar, maar zorgt ook voor een grotere afname van de werkgelegenheid.
Negatief zijn wij over de plannen voor een structurele en collectief gefinancierde regeling voor werktijdverkorting en een ‘structurele TOZO’. Deze regelingen zijn zinvol in crisistijd, maar als structureel instrument met collectieve financiering zijn de nadelen uiteindelijk groter dan de voordelen. Veel hangt af van de precieze uitwerking van zo’n regeling: hoe gerichter hoe beter.
Onze snelle deeloplossingen
In augustus 2020 analyseerden wij een groot aantal arbeidsmarktrapporten. Veel rapporten bevelen een compleet andere inrichting van de arbeidsmarkt aan. En hoewel daar veel voor te zeggen valt, is dit complex en tijdrovend. Terwijl de urgentie hoog is. Wij kozen daarom zeven snelle deeloplossingen voor een gelijker speelveld en meer zekerheid voor werkenden. Deze kunnen binnen één kabinetsperiode worden uitgevoerd.
- Werkgeverslasten bij ziekte van twee naar één jaar
- Fiscale voordelen zelfstandigen afbouwen
- Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen
- 'Flextoeslag' ter compensatie van verschil in arbeidsvoorwaarden en sociale zekerheid
- Hogere WW-uitkering gedurende eerste twee maanden
- Verlaging maximale transitievergoeding
- Slagvaardiger toezicht (arbeid vooraf melden, minimumloon op uurbasis, VOG en waarborgsom vereist bij oprichting uitzendbureau)
Van deze deeloplossingen vinden wij alleen nummer 2, 3 en 7 terug in de aanbevelingen van de SER. De SER wil de arbeidsvoorwaarden voor vaste en flexwerknemers volledig gelijktrekken, maar dit lijkt ons moeilijk uitvoerbaar bij flexkrachten die steeds bij verschillende inleners werken. Vandaar dat wij pleiten voor een vaste toeslag of staffel (punt 4).
Wanneer een nieuw kabinet de plannen uit het SER-advies opneemt in een regeerakkoord, zal een verdere detailuitwerking volgen. Die uitwerking zal wellicht een deel van onze zorgen wegnemen.
Dit artikel is eerder verschenen bij MeJudice.