Bedrijven die digitaliseren zien omzet vaker groeien

Waarom zou je als bedrijf überhaupt inzetten op digitalisering? Met die vraag in het achterhoofd ondervroegen we meer dan 1.500 bedrijven in Nederland, verdeeld over alle sectoren en regio’s, van microbedrijven (1-9 werknemers) tot het grootbedrijf. Wat geldt voor innovatie in algemene zin, geldt ook voor digitalisering: bedrijven gaan ermee aan de slag, niet omdat er nou eenmaal nieuwe technologie voorhanden is, maar omdat deze een klantbehoefte invult. Nu is het niet altijd eenvoudig om de business case voor digitalisering hard te maken: de kosten gaan immers voor de baten uit. En die baten zijn bovendien op voorhand vaak onzeker. Wel zien we dat voor bedrijven die nadrukkelijk inzetten op digitalisering de kans groter is dat ze de afgelopen drie jaar zijn gegroeid in omzet dan voor bedrijven die niet inzetten op digitalisering.

Ondanks de grotere kans op omzetgroei streeft lang niet ieder bedrijf nadrukkelijk naar digitalisering. Op de vraag in hoeverre het bedrijf streeft naar digitalisering van werkprocessen zegt slechts 40 procent van de ondervraagde bedrijven dit in hoge of zeer hoge mate te doen. Daarbij zien we grote verschillen tussen sectoren. Zo is dit in de informatie- en communicatiesector meer dan 65 procent, terwijl het in de bouw en horeca de 25 procent nauwelijks overschrijdt. Los van sectorale verschillen zien we ook dat grote bedrijven over het algemeen meer geneigd zijn te digitaliseren dan kleinere bedrijven. Mogelijk heeft dit te maken met schaalvoordelen die verbonden kunnen zijn aan de adoptie van nieuwe digitale technologieën. Zo zijn er binnen grote bedrijven eerder meer benodigde kennis, middelen en mensen aanwezig om bijvoorbeeld data-gedreven te kunnen werken.

Ook zagen we dat bedrijven die digitaliseren meer aandacht besteden aan hun personeel dan bedrijven die digitalisering minder hoog op de agenda hebben staan. Zoals iedere innovatie kan digitalisering van werkprocessen andere kennis en vaardigheden van werknemers vragen dan in het verleden. Denk bijvoorbeeld aan een verschuiving van handmatig lopende-band-werk naar het inzetten en programmeren van robots. Opvallend is dat het percentage werknemers met een hogeschool- of universiteitsachtergrond doorgaans aanzienlijk hoger is binnen bedrijven die wél nadrukkelijk streven naar digitalisering dan binnen bedrijven die dat niet doen. En niet alleen de opleidingsachtergrond van werknemers verschilt, bedrijven die inzetten op digitalisering geven hun werknemers doorgaans ook meer tijd voor training en opleiding. Tegelijkertijd zien veel bedrijven het gebrek aan kennis en vaardigheden van hun eigen werknemers en de beperkte beschikbaarheid van vaardig personeel op de arbeidsmarkt als barrière om te investeren in innovatie. In dat licht is het niet verwonderlijk dat bedrijven die wel aan de slag gaan met digitalisering hun werknemers doorgaans meer trainingsuren bieden dan bedrijven die niet nadrukkelijk streven naar digitalisering.

Digitalisering vraagt niet alleen iets van werknemers, maar mogelijk ook van de organisatie als geheel. Nieuwe digitale technologieën maken het mogelijk om informatiestromen van binnen en buiten de eigen organisatie sneller te ontsluiten en daarmee productiemiddelen (arbeid, machines, grondstoffen) effectiever én efficiënter in te zetten. Om de organisatiekwaliteit te meten, hebben we de geënquêteerde bedrijven ook vragen voorgelegd over hun doelen-, prestatie- en personeelsmanagement. En dan blijkt dat er een duidelijke samenhang bestaat tussen de mate waarin bedrijven beschikken over goede managementpraktijken en de mate waarin zij inzetten op digitalisering. Bedrijven die inzetten op digitalisering beschikken over significant betere managementpraktijken, ook wanneer we in onze analyses rekening houden met bijvoorbeeld de omvang van bedrijven en de sector waarin ze opereren.

En dat niet alleen: bedrijven die de afgelopen drie jaar omzetgroei hebben geboekt, beschikken over het algemeen over een hoger niveau van managementpraktijken dan bedrijven die in omzet stabiel zijn gebleven of hun omzet achteruit hebben zien gaan. Dat is wellicht niet heel verrassend. Ongeacht de vraag of een bedrijf aan de slag gaat met digitalisering is iedere onderneming natuurlijk gebaat bij goed management. Wel kan digitalisering daar bovenop een effectief en efficiënt instrument zijn om de eigen organisatie – inclusief de relatie met klanten – vorm te geven.

Digitalisering biedt bedrijven veel mogelijkheden om hun verdienmodel toekomstbestendig te maken. Goede managementpraktijken zijn daarbij onontbeerlijk. Ondernemers doen er dus goed aan actief te blijven werken aan hun bedrijfsvoering. En daar kunnen ze best wat hulp bij gebruiken. Temeer omdat uit eerder onderzoek blijkt dat bedrijven vaak zelf niet goed weten hoe hun organisatie ervoor staat. Daarom pleiten we voor een Marshallplan voor management. In het oorspronkelijke Marshallplan werd eind jaren veertig niet alleen substantieel geïnvesteerd in bijvoorbeeld technologie, maar ook in beter management bij bedrijven. Het effect van nieuwe technologie was toen het grootst wanneer tegelijkertijd ook moderne managementpraktijken waren aangeleerd.