Het coronavirus en de economie: depressie, oorlog of natuurramp?

Velen van ons werden persoonlijk geraakt door de financiële crisis en keken live mee tijdens de Golfoorlog of de nasleep van de aardbeving in Japan in 2011. We hebben er levendige herinneringen aan.

En we hebben ook allemaal een beeld bij De Grote Depressie, de Tweede Wereldoorlog of de Watersnoodramp, door geschiedenislessen of talloze boeken, films en tv-series. Het is dus niet vreemd dat men naar dit soort ernstige gebeurtenissen verwijst om de economische impact van het coronavirus te duiden.

Hoewel die vergelijkingen de plank niet helemaal misslaan, slaan ze de spijker ook niet op zijn kop.

Te vroeg om te praten over depressie

Door de snelheid waarmee vorige maand een derde van de beurswaardes verdampte, doet de coronacrisis wel erg denken aan de mondiale financiële crisis. Toch is die vergelijking niet helemaal op zijn plaats. Het is heel goed mogelijk dat de bbp-daling dit jaar veel scherper zal zijn dan tijdens de crisis van 2008.

Andere mensen trekken daarom de vergelijking met de Grote Depressie in de jaren dertig. Maar die neergang was niet alleen diep maar duurde vooral ook lang. Dat kwam doordat economische beleidsmakers fouten maakten, waaronder te krap monetair en begrotingsbeleid.

Centrale bankiers en regeringen lijken nu juist in de race te zitten om het grootste noodpakket te lanceren. Ze lijken door te hebben dat wij nu alles op alles moeten zetten om te voorkomen dat bedrijven massaal failliet gaan en de werkloosheid te hard oploopt. Anders is er geen economie om weer aan te zetten als het virus straks onder controle is.

Deze race is overigens nog zeker niet gelopen: volgens één enquête bedraagt de werkloosheid in de VS nu al negen procent; het eurogebied is verdeeld over hulp aan Italië en Spanje; en politici kunnen de moed ook nog opgeven. Toch is het nog te vroeg om te concluderen dat een decennium van economische malaise zoals tijdens de Grote Depressie onvermijdelijk is.

Totale oorlog tegen het virus

De oorlogsvergelijking, vervolgens, is zeker op een paar punten raak. Oorlogen kunnen mensen doden op de schaal van een pandemie: de Spaanse Griep en de Tweede Wereldoorlog eisten allebei tientallen miljoenen levens. En net als bij een totale oorlog is de strijd tegen het virus allesbepalend.

Maar terwijl landen hun economische macht in dat geval maximaal aanwenden om te vechten, wordt een groot deel van de economie nu juist uitgezet om het virus te bestrijden. Bedrijven die nu worden gevraagd of gedwongen om beademingsapparatuur, gezichtsmaskers of testkits te maken zijn in de minderheid.

Uiteraard kunnen economieën ook worden verwoest door oorlog, maar dat komt dan vooral door de fysieke schade vanwege vijandelijke actie, niet door eigen beleid.

De economie is voorlopig ingesneeuwd

En dan natuurrampen. Deze komen in verschillende vormen voor, variërend van overstromingen tot aardbevingen, maar zelfs de dodelijkste hiervan kunnen niet tippen aan een pandemie zoals de Spaanse Griep. Toch kwam niemand minder dan oud-Fed-voorzitter Ben Bernanke met een natuurrampmetafoor, maar dan wel een heel specifieke variant, namelijk een sneeuwstorm.

Voor wat betreft het economische effect is dat wel een mooie vergelijking. Een sneeuwstorm zorgt voor minder fysieke schade dan een aardbeving, maar legt wel het grootste deel van de economie plat, doordat iedereen thuis moet blijven. Voor burgers zit er weinig anders op dan te hamsteren als de storm nadert, binnenblijven tijdens de storm en daarna hooguit een ommetje in de buurt tot het weer veilig is om de weg op te gaan. Klinkt bekend.

De economische impact is op het moment zelf groot, maar de effecten zijn meestal binnen enkele dagen voorbij en kunnen daarna weer worden ingehaald. Helaas slaat daarom ook deze vergelijking de spijker niet op de kop. Want voorlopig zijn wij, ondanks dat de lente al is begonnen, nog ingesneeuwd en hoe langer het duurt hoe moeilijker het wordt om de schade in te halen

Deze column is eerder verschenen op RTL Z/Opinie, 1 april 2020