Zes van de laatste vier recessies

Financiële markten wijzen op het risico van een recessie. Nu hebben zij wel vaker vals alarm geslagen, maar toch kunnen wij dit signaal niet zomaar negeren.

Op kerstavond waren de wereldwijde aandelenmarkten ongeveer 15 procent lager dan een jaar eerder. Sindsdien hebben de markten in de VS zich enigszins hersteld maar in de eurozone niet. Het is verontrustend dat alle recessies die ik me kan herinneren, gepaard zijn gegaan met dalingen op de aandelenmarkten zoals in 2018.

Maar hoe zit het met al die keren dat de aandelenmarkten omlaaggingen zonder dat er sprake was van een recessie? Niet voor niets grapte de man die hét boek schreef over economie, Paul Samuelson, ooit: "De aandelenmarkt heeft negen van de afgelopen vijf recessies voorspeld."

En inderdaad maakte ik mijn eerste beurskrach al mee lang voor mijn eerste recessie. Dat was ‘Black Monday’in 1987. De Dow had op een dag meer dan een vijfde verloren, en dat is nog steeds de grootste procentuele daling ooit. Destijds woonden we in de VS en keek ik meer cable news dan waarschijnlijk goed was voor een twaalfjarige, waardoor ik me zeer bewust was van de situatie. Ik herinner me nog dat ik tegen mijn vader zei te vrezen dat we aan de vooravond stonden van een nieuwe Grote Depressie. De economie bleek echter nog een paar jaar te groeien voordat er een (relatief milde) recessie ontstond. Aandelenmarkten hadden hun reputatie van vals alarm slaan op spectaculaire wijze gevestigd en ik beleefde een slechte start als economische voorspeller.

Misschien was dat de reden waarom ik eind jaren negentig, toen ik als econoom ging werken, aanvankelijk niet veel belangstelling had voor de financiële markten. Maar de financiële markten hadden wel belangstelling voor economen, dus kwam ik uiteindelijk te werken op de dealingroom bij de Rabobank. In die tijd ging elke belangrijke correctie op de aandelenmarkten wel vooraf aan een recessie. Mede hierdoor raakte ik gefascineerd door de wisselwerking tussen de financiële markten en de economie.

Nadat ik vrij had genomen om mijn proefschrift te schrijven, ging ik bij de New York Fed en later bij de Bank of England werken. De analyses die ik toen maakte, waren er grotendeels op gericht te achterhalen welke nuttige informatie financiële markten voor beleidsmakers opleverden. Hiertoe keken we naar alle markten samen. Dalende aandelenmarkten zullen immers eerder een signaal zijn voor een recessie als ze gepaard gaan met dalende staatsrentes, dalende grondstoffenprijzen en stijgende credit spreads. Voorafgaand aan de recessie in de eurozone in 2012 was dit patroon bijvoorbeeld te zien, maar datzelfde patroon bleek in 2016 vals alarm te zijn.

Concluderend in de geest van Samuelson kunnen we dus stellen dat de aandelenmarkten sinds eind jaren tachtig zes van de laatste vier recessies in de VS of Europa hebben ‘voorspeld’ (zie figuur). Aandelenmarkten zijn dus geneigd om een recessie te snel te signaleren. Interessant genoeg maken economen precies de tegenovergestelde fout. Volgens een recente IMF paper hebben ze de neiging om hun voorspellingen in recessiejaren te traag te verlagen. De recente daling van de aandelenmarkten, de staatsrentes en de grondstoffenprijzen en de stijging van credit spreads kunnen weer vals alarm blijken, maar toch is het verstandig om waakzaam te blijven. Het is geen toeval dat wij onze groeivoorspelling voor de eurozone en Nederland hebben aangepast na de recente reeks van zwakke economische cijfers.