Waarom economen wel risico's zien maar geen recessie voorspellen

Waarom heeft iedereen het over een recessie, maar voorspellen economen groei? Economen hebben meestal maar één hoofdscenario, waardoor zelfs een aanzienlijk risico van een recessie geen plaats heeft in hun voorspelling. Dat kan beter, stelt Rabo-econoom Menno Middeldorp.

Economen maken zich zorgen over een naderende recessie. Volgens de Bloomberg-enquête schatten ze de kans op een recessie in de eurozone en het Verenigd Koninkrijk in op respectievelijk 20 en 35 procent. Maar als je naar hun ramingen kijkt, zie je niks van dit pessimisme.

De doorsnee groeivoorspelling voor 2020 voor diezelfde economieën ligt volgens Bloomberg op 1,0 en 1,1 procent. Voor Nederland wordt een groei van 1,4 procent voorzien. Weliswaar gaat het om bescheiden groeicijfers, maar er lijkt geen sprake van een schreeuwend recessierisico.

Wat economen zien en voorspellen, het meest waarschijnlijke scenario

Wat is er aan de hand? Economen voorspellen doorgaans het meest waarschijnlijke scenario, dat niet hetzelfde is als het gemiddelde van alle mogelijke scenario's. Dit onderscheid lijkt misschien niet vanzelfsprekend of belangrijk en meestal is dat ook niet zo. Maar op dit moment in een wereld met grote neerwaartse risico's zorgt deze aanpak voor optimistisch ogende groeivoorspellingen.

Te veel werk

Laten we het eens vergelijken met dobbelen. Wat is bijvoorbeeld de beste voorspelling voor een worp met een zeszijdige dobbelsteen? Je zou kunnen zeggen dat alle antwoorden tussen één en zes juist kunnen zijn, omdat ze allemaal even waarschijnlijk zijn. Een ander antwoord is 3,5, de verwachte waarde, die je berekent door alle mogelijke uitkomsten te wegen met de kans dat ze gebeuren. Dat is grappig genoeg in dit geval nooit het goede antwoord; je kunt immers alleen maar hele getallen gooien. Maar als je de fouten in je voorspelling tot een minimum wilt beperken, is dit wel het minst foute antwoord.

De meeste economische voorspellingen lijken meer op de zijde van een dobbelsteen dan op een berekening van de verwachte waarde. Dit komt grotendeels omdat meer scenario's doorrekenen en die wegen naar de kans dat ze uitkomen te veel werk is. Voor instellingen zoals het IMF, het CPB en ons bij RaboResearch, met veel economen en één groot macro-model, is het al moeilijk genoeg om elk kwartaal één voorspelling te maken. En zelfs voorspellers die geen groot model gebruiken hebben meestal maar één hoofdscenario omdat klanten van hen verwachten dat ze één duidelijk verhaal hebben dat ze met veel overtuiging brengen.

Grote neerwaartse risico's

Als je vindt dat de economie meer lijkt op het gooien van twee dobbelstenen in plaats van met slechts één, dan is één hoofdscenario ook prima. Dan is de verwachte waarde 7. En dit is ook de worp met de hoogste waarschijnlijkheid en er zijn net zoveel mogelijke worpen die lager en hoger zijn. Om het in statistische termen te zeggen: 7 is het gemiddelde, de modus en de mediaan van de verdeling. De meeste economen voorspellen in feite de modus en nemen impliciet aan dat deze ook dicht bij het gemiddelde en de mediaan van de verdeling van economische scenario's ligt.

Waarschijnlijk is dit meestal ook waar. Maar vandaag de dag zijn er verschillende grote neerwaartse risico's die bijna even hoge kans hebben als het hoofdscenario. De wereld lijkt dus iets meer op de worp van maar één dobbelsteen. Dan maakt het nogal wat uit of je voorspelt met alleen een hoofdscenario of een gewogen gemiddelde berekent van verschillende scenario's.

Als er een harde brexit komt

Hier een rekenvoorbeeld met Brexit. Het hoofdscenario van RaboResearch voor het VK gaat uit van een zachte Brexit een voorziet een groei van 0,7 procent. Maar er is een aanzienlijke kans op een harde Brexit en in dat scenario denken wij dat de Britse bbp krimpt met 3,6 procent. Als wij deze scenario's wegen naar de kans dat ze uitkomen (laten wij in dit geval het recessierisico nemen van hierboven, dus 65 procent kans op het hoofdscenario en 35 procent kans op harde Brexit) dan krijg je een verwachte waarde van een krimp van 0,8 procent.

Om de eerder genoemde redenen ligt het niet voor de hand dat economen dit soort waarschijnlijkheidsgewogen voorspellingen gaan doen. Maar nu wij met aanzienlijke neerwaartse risico's te maken hebben is het goed als gebruikers van economische voorspellingen bewust zijn dat meeste hoofdscenario’s er vanuit gaan dat deze risico’s niet uitkomen. Dus als je economen hoort zeggen 'ik verwacht' bedoelen ze tegenwoordig meestal 'dit is het scenario als er niks mis gaat'.

Verschenen bij RTL Z/Opinie, 2 oktober 2019