Theresa May: gaat ze leveren?

Theresa May, Brits premier sinds juli 2016, is niet te benijden. Ze erfde van haar voorganger Cameron de vrijwel onmogelijke opdracht om het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie uit te leiden en gedurende de rit de natie bijeen te houden. Het is immens complex om de integratie van 45 jaar EU-lidmaatschap te ontvlechten. Laat staan om er met 27 verbijsterde EU-lidstaten een akkoord over te sluiten. En het Britse volk is bijna half-half verdeeld tussen Bremainers en Brexiteers. Ga er maar aan staan.

Maar May nam de klus aan. In eerste instantie viel haar lof ten deel voor haar moed. 'Moeder Theresa' zou misschien wel de juiste vrouw zijn om de rommel op te ruimen die de overmoedige jonge premier Cameron had achtergelaten. Op 29 maart 2017 zette zij het Brexit-proces daadwerkelijk in gang. Maar al gauw kantelde het beeld. May riep verkiezingen uit om haar positie te versterken en verloor prompt haar meerderheid in het parlement. Het verzwakte haar regering. En het verzwakte haar positie binnen de Conservatieve partij.

Verschillende conservatieve kampen bevochten elkaar intussen publiekelijk over hoe Brexit eruit zou moeten gaan zien. Dit droeg bij aan het beeld van een premier die haar zaakjes niet op orde had. Tegelijkertijd smeekten Britse en Europese bedrijven terecht om een heldere koers: hoe gaan de handelsrelaties na Brexit eruit zien? ‘Geef duidelijkheid, zodat we ons kunnen voorbereiden!’

Een jaar voor Brexit is die duidelijkheid er nog altijd niet. Het VK en de EU zullen waarschijnlijk pas in het najaar een akkoord op hoofdlijnen sluiten over de toekomstige handelsrelatie. Dat geeft dan een richting, maar nog geen uitsluitsel over de juridische en praktische invulling van de afspraken over grensoverschrijdende activiteiten tussen VK en EU na Brexit. En tot die deal er in de herfst ligt, blijft een harde Brexit zonder afspraken een risico.

Toch heeft May al wel voortgang geboekt. Langzaamaan is er een onderhandelingsproces met de EU tot stand gekomen, met tijdslijnen en tussentijdse mijlpalen. Een belangrijke daarvan werd eerder deze maand bereikt: het VK en de EU zijn het eens geworden over een transitieperiode tussen 30 maart 2019 en 31 december 2020. Ook kwam het startschot voor de volgende fase van onderhandelingen tussen EU en VK. Belangrijk is bovendien dat May haar eigen partijgenoten wat beter in de hand lijkt te hebben, althans voorlopig...

Gaat May dit jaar een Brexit-deal leveren en voorkomt zij zo een harde Brexit? We zijn er nog niet helemaal gerust op. Maar als May haar struikelgang koppig voortzet, zou het haar zomaar kunnen lukken. Al zal ze het zonder uitgestoken hand van EU-27 niet redden op haar pad vol politieke hindernissen. Voorlopig geven we May het voordeel van de twijfel. Een akkoord over een vergaand vrijhandelsverdrag met de EU zien we als meest waarschijnlijke uitkomst. Dat én meer leest u in de eerste editie van onze Brexit-Monitor!