Maquette als decor voor film over Woltersum

Woltersum krijgt het al tientallen jaren van alle kanten voor de kiezen. Dat begon al in de zestiger jaren, toen Petrochemie AKU in Delfzijl jarenlang giftig chemisch afval stortte in het voormalig zwembad bij Woltersum. Het gif begon in de loop der tijd uit te lekken in het grondwater, ook nog nadat die begin jaren tachtig werd gesaneerd met een afdeklaag en drainagesysteem. Groot gevaar voor de volksgezondheid dreigde.

Ook werd in die jaren het Eemskanaal werd verbreed. Het kanaal dat bij de aanleg in de twintigste eeuw al het dorp rücksichtslos doormidden sneed. De brug die de delen van het dorp aan weerszijden verbond, verdween nu ook nog. Bovendien lagen de woningen aan de zuidzijde van het kanaal plots in het dorp Overschild en in een andere gemeente - momenteel Midden-Groningen. Dat kreeg dik vijftig jaar later nog een venijnig staartje, want bij herstel van de aardbevingsschade gelden er voor Woltersum heel andere, aanzienlijk soepeler voorwaarden dan voor Overschild. De aardbevingen troffen Woltersum hard vanwege de bodemsamenstelling. Een mix van veen en klei zorgt voor extra kwetsbaarheid van huizen en gebouwen door ongelijkmatige verzakking. Bij de afwikkeling daarvan leek volslagen willekeur soms wel het devies: sommigen in de regio ruimhartig de schade vergoed, voor anderen - met vergelijkbare schade - ontaardde schadeloosstelling in hemeltergende touwtrekkerij. Het rapport naar aanleiding van de parlementaire enquête bevestigt dit nog maar eens. Ongelijke behandeling werkt uiteraard gevoelens van wrevel in de hand.

En dan was er nog de dreigende dijkdoorbraak van 2012. Door een lek in de dijk van het vier meter hoger dan het dorp liggende Eemskanaal dreigde Woltersum onder water te lopen. Alle achthonderd dorpsbewoners moesten hun huis hals over kop verlaten. Gelukkig werd het dorp deze ramp bespaard, maar de schrik zat er goed in.

Filmmaker Itamar Kool en kunstenares Eveline van Duyl werken namens stichting Zicht op Breuklijnen aan een film die de ingrijpende gebeurtenissen en de invloed daarvan op het dorp in beeld brengt. Wat is het idee? “Het dorp maakt een enorme hoop shit mee. Maar er komt een moment dat de ellende achter de rug is. Dat perspectief moet je altijd in het oog houden”, vertelt Kool.

Hij vertelt dat zijn uitgangspunt de uitzonderlijke gemeenschapszin van het dorp is: “Woltersum is een uitzonderlijk hecht en actief dorp. Het is een van oudsher vrijzinnige gemeenschap waar mensen het redelijk goed met elkaar oneens kunnen zijn. Vroeger kwamen er op zaterdagavond mensen uit de wijde omtrek om er naar dansles te gaan en later naar het dorpscafé en de disco. En nog altijd gebeurt er veel. Zo is het verenigingsleven uitzonderlijk actief. De plaatselijke basisschool met 35 leerlingen wordt levensvatbaar gehouden door tomeloze inzet van vrijwilligers, onder meer door een busje voor leerlingenvervoer door de regio te laten rijden. Dat is van grote waarde voor de vitaliteit van het dorp, nu en in de toekomst. “Kom je hier wonen, dan komt een vrijwilliger van de voetbalclub persoonlijk aan de deur om te vragen of je lid wilt worden”, vertelt Van Duyl. “Iedereen wordt betrokken bij het wel en wee van het dorp.”

Om de film te kunnen maken, was een decor nodig. Authentieke beelden van alle rampspoed zijn er niet en dus bedachten Van Duyl en Kool dat het leuk zou zijn om daarvoor een maquette te bouwen. Ze kregen bij de totstandkoming veel steun van dorpsbewoonster Gerrie Schotman. Om het dorp te betrekken, vroegen zij de leerlingen om daarvoor decorstukken zoals huizen, bomen en de molen te bouwen. Het leverde een kakofonie aan kleuren en stijlen op, niet bepaald een realistische afspiegeling van de werkelijkheid maar wel een heel mooie uitdaging voor de creatieve filmmakers. Een voorproefje is al klaar: een prachtige korte film over de bouw van de decorstukken door de enthousiaste leerlingen. “En via de kinderen zijn ook de ouders, opa’s en oma’s en vrienden nauw betrokken”, zegt Van Duyl.

Kool en Van Duyl maken de film in opdracht en onder de vlag van stichting Zicht op Breuklijnen. Deze stichting staat onder leiding van voorzitter Leendert Klaassen, voormalig onafhankelijke raadsman voor mensen in het aardbevingsgebied. Overige bestuursleden zijn penningmeester Hilda Hoekstra (voorheen stichting Groninger Dorpen) en secretaris Peter Heidema (voormalig wethouder van Ten Boer). Voor het maken van de film was het budget al een tijdje rond. De bouw en toepassing van de maquette waren echter niet inbegrepen. Hiervoor deed het bestuur met succes een beroep op het Rabobankfonds coöperatief dividend. Kool: “De maquette is niet alleen decor van de film, het krijgt ook een plek bij de première voor Woltersum in dorpshuis De Bongerd en bij eventuele vervolgvertoningen. Hiervoor hebben zich inmiddels verschillende belangstellende dorpshuizen uit de regio gemeld. We krijgen louter positieve reacties.”

tekst: Jan Johan ten Have
fotografie: Aernout Steegstra

Heb je ook een vernieuwend initiatief dat bijdraagt aan duurzame ontwikkeling in regio Stad en Midden Groningen?

Klik hier voor de voorwaarden en meer informatie