Financieel veilig oud worden

8 juli 2021 14:19

Jaarlijks wordt een toenemend aantal ouderen slachtoffer van financiële uitbuiting. Een verontrustend en complex probleem. Om deze vorm van misbruik vroegtijdig te herkennen en aan te pakken, werkt de Lokale alliantie Meppel aan een fijnmazig netwerk van professionals die bereid zijn om hun kennis en expertise te delen. Belangrijker nog; werken aan preventie zodat ouderen financieel veilig oud worden.

Financieel veilig oud worden

Geld achterhouden na het doen van boodschappen of geld lenen dat ‘vergeten’ wordt terug te geven; financiële uitbuiting begint vaak klein. Langzaam neemt het misbruik steeds grotere vormen aan en doorgaans stopt het pas wanneer er geen financieel voordeel meer te behalen is of wanneer de dader wordt betrapt. Soms is de dader een onbekende, maar vaker nog gaat het om een familielid of bekende van het slachtoffer. Dat financieel misbruik voornamelijk plaatsvindt in familiare kring heeft alles te maken met het feit dat ouderen vaak deels of volledig afhankelijk zijn van mensen uit hun omgeving. Een complex probleem waar de Lokale alliantie tegen strijdt.

Signaleren en voorkomen

Bart Lever, eigenaar en notaris bij Het Notarieel, al enige tijd aangesloten bij de Lokale alliantie. ‘De alliantie is een samenzijn van allerlei partijen die (zijdelings) te maken hebben met financieel misbruik onder ouderen. Samen maken we ons hard voor een veilig financieel klimaat. Doordat in de meeste gevallen van financieel misbruik de verdenking rust op een familielid, is de drempel om melding van de onveilige situatie te maken hoog. Veel ouderen vinden het moeilijk om te erkennen dat iemand die zij vertrouwen, misbruik maakt van hun afhankelijkheid. Financieel misbruik blijft hierdoor vaak onopgemerkt. Juist daarom zet de Lokale alliantie, onderdeel van de landelijk opgerichte Brede Alliantie Veilig Financieel Ouder Worden, volop in op preventie.’

“Zeker wanneer wij in aanraking komen met kwetsbare ouderen, is dit erg waardevol”

‘Voor mij is hier een belangrijke taak weggelegd. Ik kom mensen tegen tijdens allerlei fases van het leven. Denk bijvoorbeeld aan de aankoop van een woning, het sluiten van een huwelijk, maar ook bij een overlijden zitten wij met mensen om tafel. Een uitgebreid gesprek is altijd ons vertrekpunt. Op deze manier proberen wij een zuiver beeld te vormen en te achterhalen of iemand in staat is om zelfstandig beslissingen te maken. Ontstaat tijdens dit gesprek twijfel, dan schakelen wij een onafhankelijke beoordelingsarts in om te onderzoeken of iemand voldoende zijn eigen wil kan bepalen. Zeker wanneer wij in aanraking komen met kwetsbare ouderen, is dit erg waardevol.’

Ondanks dat Bart alert is op signalen van financieel misbruik, is hij van mening dat voorkomen beter is dan genezen. ‘Door tijdig vast te leggen wie jouw belangen op financieel gebied mag behartigen wanneer je dat zelf niet meer kunt, voorkom je dat mensen met verkeerde intenties misbruik van je maken. Een levenstestament waarin je iemand een volmacht geeft om namens jou beslissingen te nemen, is hiervoor heel geschikt. Heb je niemand in je omgeving aan wie jij jouw financiën uit handen wilt geven, dan kun je er ook voor kiezen om een bewindvoerder aan te wijzen. Een onafhankelijke partij die ervoor zorgt dat jij je geen zorgen hoeft te maken over inkomsten en uitgaven.’

Beschermingsbewind en mentorschap

Kim Buikema, mede-eigenaar van Finta Bewind en eveneens aangesloten bij de lokale alliantie, is zo’n onafhankelijk partij. ‘Door mijn achtergrond in de zorg weet ik hoe kwetsbaar ouderen zijn. Ouderen wonen steeds langer thuis, krijgen minder begeleiding en zijn voornamelijk aangewezen op hun omgeving. Om misbruik niet alleen een halt toe te roepen, maar ook te voorkomen, hebben wij ons aangesloten bij de alliantie. Mensen met financiële problemen, worstelen vaak ook met problemen op geestelijk vlak’, vertelt Kim. Denk bijvoorbeeld aan verslavingsproblematiek, een verstandelijke beperking, maar ook dementie. Dat laatste komt met name veel voor bij ouderen. Om misbruik onder deze kwetsbare groep te voorkomen, bieden wij beschermingsbewind aan. Dit kan eventueel in combinatie met mentorschap. Een mentor ondersteunt niet alleen op financieel, maar ook op het gebied van bijvoorbeeld zorg. Dat dit preventief vastgelegd kan worden in een levenstestament is echt een uitkomst.'

Maatschappelijk verantwoordelijk

Dat ouderen een kwetsbare doelgroep zijn, ziet ook Johan Hutten, Directeur van Rabobank Meppel-Staphorst-Steenwijkerland. ‘Mede door de toename van financieel misbruik onder ouderen nemen wij als Rabobank deel aan de lokale alliantie. Wij vinden het onderdeel van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om misbruik te voorkomen, tijdig te signaleren en waar nodig te stoppen. Daarnaast willen wij mensen bewust maken van de risico’s van financiële uitbuiting en aanmoedigen om hun financiële zaken tijdig en goed te regelen.’

“Maar door in de vorm van een alliantie nauw samen te werken ontstaat een krachtig vangnet”

'Uiteindelijk zijn we allemaal maar een klein schakeltje in een geheel van processen, wet- en regelgeving en instanties’, gaat Kim verder. Maar door in de vorm van een alliantie nauw samen te werken ontstaat een krachtig vangnet.’ Zo staat de komende periode het organiseren van verschillende online bijeenkomsten op de planning. ‘Een goede manier om kennis over dit onderwerp toegankelijk te maken en van elkaar te leren.’ ‘Langzaam ontstaat een duidelijk pad. Een pad dat niet alleen door de partners van de alliantie bewandeld wordt, maar ook door mantelzorgers, een bezorgde buurvrouw of een hulpverlener die even niet goed weet wat de eerste stap is’, vult Bart aan.