Ieder mens heeft waarde voor de maatschappij

We hebben afgesproken in het headoffice van ZOdiEZiJN, oftewel de boerderij in Middenmeer waar oprichtster Margriet Knook woont. Al is de keukentafel, waar het ooit allemaal aan begonnen is, ingeruild voor een heus kantoor en is de boerenschuur omgebouwd tot magazijn en verzendruimte. Margriet ontwikkelde Mooi Door Mij, een label met ambachtelijke, inspirerende hebbedingen gemaakt door mensen met een beperking. Voordat zij van wal steekt, eerst het verschil tussen ZOdiEZiJN en Mooi Door Mij: ZOdiEZiJN is een stichting die design en commercie koppelt aan dagbesteding voor mensen met een verstandelijkebeperking en Mooi Door Mij is het label met bijzondere cadeau-artikelen dat ‘daaronder hangt’. Hoe is dit alles tot stand gekomen? ‘Mijn ouders droegen de zorg voor mijn tante die een verstandelijke beperking heeft. Zij leerden mij dat ik haar net zo moest benaderen als andere volwassenen, dus niet op een kinderlijke of betuttelende manier.’

Na haar opleiding MDGO Agogisch Werk werkte Margriet jarenlang als begeleidster van jongeren met een verstandelijke beperking bij Stichting Philadelphia. Daarnaast was ze decorateur bij eenbloemenzaak in de buurt, zodat ze ook haar creatieve ei kwijt kon. ‘Voor mijn werk kwam ik vaak bij dagbestedingscentra en wat mij opviel is dat wat daar gemaakt werd, veelal in de sfeer van een knutselgroepje gebeurde. Zo werden de kaarsen die de ene dag gemaakt waren, de volgende dag weer omgesmolten. Weg was hetgeen waaraan gewerkt was. Daar kwam bij dat sommige jongeren geen zin hadden in gefreubel, ze wilden serieus genomen worden, nuttig zijn. Logisch. Toch bleek, nadat iemand in een garage met de beste bedoelingen een Mercedes had schoongemaakt met een schuurspons, dat plaatsing bij een regulier bedrijf veelal geen optie was. Het komt erop neer dat mensen met een beperking qua begeleiding en mogelijkheden het meest op hun plek zitten bij een dagbesteding, maar hoe zorg je ervoor dat ze zich nuttig voelen omdat ze belangrijk werk doen? Ieder mens heeft waarde voor de maatschappij. Ook als je een beperking hebt. Dit zette mij aan het denken. Achter de kaarsen van Bolsius zit ook een visie en een creatief team. Waarom zou dat niet kunnen met de producten die gemaakt worden bij een dagbestedingscentrum? En waarom zouden die producten niet overal verkrijgbaar kunnen zijn en gekocht worden omdat mensen ze mooi vinden en niet omdat ze toevallig familie zijn van de maker? Dat moest door samen te werken met meerdere dagbestedingscentra toch lukken?’

En zo kreeg het idee van Margriet elf jaar geleden handen en voeten. Ze richtte de Stichting ZOdiEZiJN op, ging een samenwerkingsverband aan met negen dagbestedingscentra en vond productdesigners die de uitdaging wilden aangaan om artikelen te ontwikkelen die hún standaard voor design hebben, maar wel met eenvoudige handelingen te produceren zijn. ‘Andere voorwaarden waar de designers rekening mee moesten, en moeten, houden, is dat er gebruik gemaakt wordt van duurzame materialen als klei en papier, materialen waarvan het afval hergebruikt kan worden’, vervolgt Margriet. ‘Bovendien mag de productietijd geen rol spelen, want de makers mogen geen druk ervaren.’Inmiddels is Mooi Door Mij serious business geworden. Het label groeit als kool. Er wordt samengewerkt met 85 dagbestedingscentra door heel Nederland. Per centrum zijn gemiddeld 12 makers aan het werk, dus kunnen er grote aantallen geproduceerd worden. En dat is nodig, want het label heeft 135 verkooppuntenop A-locaties in Nederland, waaronder De Bijenkorf en lunchroom Peper & Goud in Schagen, en is tevens verkrijgbaar in Duitsland en België. Tel daarbij op de verkoop via de webshop. Het gaat goed dus. Margriet lacht. ‘Onze keramiek is niet aan te slepen, evenals de kaarsen die we in alle soorten en maten hebben. Maar ook de zakjes met complimenten, de aanmaakblokjes van in kaarsvet gedoopte dennenappels, ansichtkaarten, sleutelhangers, zeepjes en de van slagerstouw gehaakte pannenlappen doen het goed. Wat ons geheim is? Het zijn kwalitatief goede, originele en inspirerende producten waar je hebberig van wordt en door de ambachtelijkheid is elk artikel uniek. En ja, dat er een bijzonder verhaal achter deze must haves schuilgaat, geeft de aankoop natuurlijk extra glans.’

Tijd om die makers te ontmoeten. We stappen in de auto richting Schagen waar bij dagbestedingscentrum Skagerak zeepjes worden gemaakt. Bij binnenkomst is meteen duidelijk dat hier met hart en ziel gewerkt wordt. De makers snijden en bundelen de zeepjes die uit de machine rollen. ‘Met leuke, eenvoudige hande-lingen, stempelen bijvoorbeeld, of inkleuren, prikken, bundelen of krassen, kunnen ze een bijdrage leveren. Het gaat ons daarbij niet om hoe goed of hoeveel ze doen. We zijn net zo gelukkig met het meisje dat een dag doet over vier stempels als met de jongen die honderd stempels zet. De makers mogen geen druk of stress ervaren, is één van onze kernwaarden. En ze mogen fouten maken. De makers werken voor een goed gevoel.’ En dat doen ze ook nog eens met plezier, zo te zien.De ene maker showt trots hoe nauwkeurig hij te werk gaat bij zijn hartjeszeepjes, een andere maker schrijft net zijn naam op een papiertje. ‘Op elk product staat de handgeschreven naam van de maker’, legt Margriet uit. ‘Zo worden zij zichtbaar en dat is belangrijk voor hun identiteit. Daarbij komt: hoe leuk is het als ze hun eigen kaars of sleutelhanger in een winkel tegenkomen? Je moet eens zien hoe trots ze dan zijn. En dat is precies waar het ons om te doen is. Ieder mens groeit als hij waardering krijgt voor geleverd werk. Oók mensen die een beperking hebben. Door mooie producten te maken, krijgen ze de waardering, leveren ze een zinvolle bijdrage aan de maatschappij en daardoor kunnen ze groeien.’

Het is duidelijk, hier wordt met een glimlach gewerkt. Door de makers dus, maar ook door de begeleiders. ‘En vergeet de vrijwilligers achter de schermen niet’, voegt Margriet daaraan toe. ‘Zonder makers geen ZOdiEZiJN, maar zonder vrijwilligers ook geen ZOdiEZiJN. Deze stille krachten, helpende handen en creatieve breinen zetten de punt op de i. Zij vragen niets, maar doen gewoon. En daar ben ik hun heel erg dankbaar voor.’