Minder stikstof in de stal

'Het JOZ-avontuur begon ruim 75 jaar geleden met een droom van Jan Oostwouder uit het Westfriese ’t Zand’, begint Arend Kuperus, algemeen directeur van JOZ. ‘Dat verklaart ook de naam JOZ: Jan Oostwouder uit ’t Zand. Jan werkte bij een boer waar hij mest uit de grupstallen moest scheppen. Het zware werk zette hem aan het denken. Dit moest makkelijker kunnen. Met het ontwerpen van een systeem waarmee mest op een lopende band kon worden afgevoerd, werd zijn droom werkelijkheid. Nog steeds maken veehouders over de hele wereld gebruik van dit mestafvoersysteem. Dat geldt ook voor alle andere oplossingen die JOZ heeft ontwikkeld. In 1948 verhuisde het bedrijf naar Westwoud, in 2019 verkocht de derde generatie de aandelen en hetzelfde jaar kwam Arend Kuperus aan boord. ‘Sindsdien ging het hard’, vervolgt Kuperus. ‘Was de omzet in 2019 17 miljoen euro, in 2021 was dat 42 miljoen.’

JOZ heeft als missie het leven van de veehouder makkelijker maken. Dat doet het bedrijf op verschillende manieren. Zo ontwikkelt het mestrobots, voeraanschuifrobots, separatoren en mestschuivers. Eén van de belangrijkste innovaties is de stikstofkraker, de Gazoo. ‘De Gazoo biedt een circulaire oplossing waarmee de boer de mest kan verwerken en de stikstofuitstoot met tachtig procent kan beperken’, aldus Kuperus.

De Gazoo reduceert stikstof in twee stappen. Eerst wordt de ammoniak door middel van verdamping onttrokken uit de dunne fractie. Tijdens het verwarmingsproces ontstaan twee producten: ammoniak (gasvorming) en restwater. Het restwater rijdt de boer over het land uit of gebruikt hij om de stal schoon te sproeien, wat resulteert in zo’n zestig procent emissiereductie van ammoniak in de stal.

In de tweede fase wordt de ammoniak (gasvorm) omgezet in vloeibare kunstmest. ‘Met de stikstofkraker vang je meerdere vliegen in één klap’, vervolgt Kuperus. ‘Hij is kostenbesparend, want het afvoeren van mest is een dure grap, en dat hoeft niet meer. Daarbij komt dat de boer zijn eigen kunstmest produceert en ook dat scheelt geld.

Ook komt de Gazoo het klimaat ten goede, omdat er minder stikstof de lucht in gaat én omdat er minder aardgas wordt gebruikt. Voor het produceren van kunstmest is namelijk veel aardgas nodig, wat voor CO₂-uitstoot zorgt, maar ook die uitstoot vermindert, omdat boeren zelf kunstmest maken.’

Kuperus kan er met zijn pet niet bij dat de politiek het belang van de Gazoo niet inziet. ‘Dat we moeten verduurzamen is duidelijk, maar hoezo investeert Den Haag wél in het opkopen van boerderijen, waardoor een prachtige industrie vernietigd wordt, terwijl ze beter kunnen investeren in innovatieve ontwikkelingen?’

‘Ik durf te beweren dat als alle veehouders een Gazoo zouden hebben, het stikstofprobleem verholpen is. Maar die veehouders durven geen stikstofkraker aan te schaffen, omdat er geen duidelijkheid is over hun toekomst en dan met name over de derogatie, wat inhoudt dat Nederlandse boeren steeds minder mest over hun land mogen uitrijden. Daarom hebben we een rechtszaak aangespannen tegen de overheid. De veehouder heeft het recht te weten waar hij aan toe is’, aldus de bevlogen directeur.

JOZ bestaat inmiddels ruim 75 jaar. Door de jaren heen is er veel veranderd, maar de kern blijft hetzelfde.