Kirsten Konst over de toekomst van de landbouw en de rol van Rabobank
Rabobank is de bank van en voor de boeren. Die voor de hand liggende uitspraak kreeg afgelopen jaar een nieuwe lading, want door de kabinetsplannen rond stikstof wordt de toekomst van veel boeren onder druk gezet. Is de bank die haar agrarische klanten altijd steunde in de afgelopen jaren er nu ook voor ze nu de toekomst minder zeker is voor veel boeren? Kirsten Konst, lid van Rabobanks Groepsdirectie en eindverantwoordelijk binnen de bank voor alle zakelijke klanten, is er heel duidelijk over: jazeker.
"Rabobank staat voor perspectief voor de boer, met respect voor de natuur"
Vanaf het moment dat het kabinet vorig jaar zomer bekend maakte dat de stikstofuitstoot in 2030 met 50 procent moet zijn gereduceerd ten opzichte van 2019, is Kirsten Konst vrijwel dagelijks met dit onderwerp bezig. Als belangrijke financier van de agrarische sector wil Rabobank haar klanten helpen, adviseren en ondersteunen waar dat kan. Hiervoor is duidelijkheid nodig: het kabinet heeft geprobeerd met zoveel mogelijk betrokken partijen een nieuw Landbouwakkoord tot stand te brengen. Helaas is dat niet gelukt. De onzekerheid voor de individuele boer duurt daarmee voort.
Hoe kijkt Rabobank naar de recente ontwikkelingen in de landbouwsector?
De uitdagingen in de Nederlandse landbouwsector zijn groot, dat weten we allemaal. Maar verandering is echt nodig. Rabobank ziet dat het huidige landbouwsysteem in ons land zijn grenzen heeft bereikt. De urgentie om de doelstellingen voor de natuur, het klimaat en de waterkwaliteit te behalen is hoog. We maken ons sterk voor een toekomstbestendige en duurzame landbouw. En daarbij vinden we het belangrijk dat er perspectief is voor de boer en de natuur.
Rabobank is in haar 125-jarige historie altijd een bank voor de boeren geweest en dat zijn we nog steeds. Wij willen de boeren helpen met het verduurzamen van hun bedrijf. We hebben daarvoor een heel pakket aan financieringen beschikbaar, waarin we met rentekortingen, aflossingsvrije perioden en ruimere financieringen ondernemers in staat stellen om de stap naar een duurzamere bedrijfsvoering te maken. Onze voorwaarden daarbij zijn wel dat het bedrijfsplan past in de gebiedsgerichte aanpak van de provincie en dat er uitzicht is op een economisch houdbaar verdienmodel.
Wat heeft Rabobank afgelopen jaar gedaan om haar boeren te helpen?
Wij zijn altijd in gesprek met onze klanten, en hebben dat de laatste tijd nog eens extra geïntensiveerd. De Nederlandse boeren – en vooral de boeren die actief zijn rondom Natura 2000 gebieden – staan voor grote keuzes. Ze hebben vijf opties voor de toekomst van hun bedrijf: gaan ze innoveren, extensiveren, omschakelen, verplaatsen of stoppen? Voor al deze opties werkt Rabobank aan specifieke oplossingen om onze klanten zo goed mogelijk door deze transitie heen te helpen.
Onze accountmanagers hebben de afgelopen maanden al meer dan 5.000 gesprekken gevoerd. We zijn proactief en zoeken onze klanten op. Op die manier willen we er als coöperatieve bank zijn voor onze klanten en leden, juist in deze voor veel van onze boeren lastige tijden.
Er is lang (en tot nu toe zonder resultaat) gewerkt aan een nieuw Landbouwakkoord. Welke rol heeft Rabobank in dat proces gespeeld?
We hebben deelgenomen aan zowel de sectortafels als de ketentafel en daar hebben we kennis ingebracht en meegedacht over oplossingen om tot een akkoord te komen. Met veel betrokken partijen hebben we nagedacht over hoe we samen de landbouwtransitie in Nederland het beste zouden kunnen vormgeven. Dat is een intensief traject geweest, want dit is echt een complexe opgave. Helaas is het niet gelukt om met alle partijen tot een breed gedragen akkoord te komen. Maar Rabobank wil ook zonder een akkoord de boeren blijven helpen bij de verdere verduurzaming van hun bedrijven.
Daarnaast hebben we binnen de bank zelf verschillende sectorvisies ontwikkeld en per sector in beeld gebracht waar de grootste uitdagingen liggen. En daarbij hebben we breder gekeken dan alleen stikstof: het gaat ook over biodiversiteit, bodem, dierenwelzijn, de uitstoot van broeikasgassen en waterkwaliteit. Met deze visies in de hand voeren we het gesprek met onze agrarische klanten over hun toekomst. Dat is een proces waarin we onze klanten helpen hun gedachten over die toekomst te vormen en hen zoveel mogelijk proberen bij te staan vanuit onze kennis en ervaring.
Rabobank maakte kort na het vastlopen van de onderhandelingen over een nieuw Landbouwakkoord bekend dat zij drie miljard euro beschikbaar stelt om boeren verder te helpen verduurzamen. Waarom vindt de bank dat juist nu van belang?
Nederland snakt naar duidelijkheid over de toekomst van onze landbouw met perspectief voor de boer én de natuur. Onze klanten willen weten waar ze aan toe zijn. De omschakeling naar duurzame landbouw kan alleen slagen als alle betrokken partijen meedoen en als de regelgeving duidelijk is. Rabobank betreurt het dat er geen Landbouwakkoord is bereikt en de onzekerheid dus aanhoudt. Wij willen daarom juist nu klaar staan om onze klanten te helpen. Wij vinden het belangrijk dat de landbouwsector verder verduurzaamt én dat boeren binnen de grenzen van de natuur en het klimaat een goede boterham kunnen blijven verdienen. Om die reden willen wij boeren helpen met het aanpassen van hun bedrijfsmodel. Daarvoor hebben ze geld nodig. Rabobank wil hen daarom leningen verstrekken met bijzondere voorwaarden. We rekenen bijvoorbeeld minder rente. Of ze hoeven even niets af te lossen. Zo krijgen de boeren de ruimte om hun bedrijf aan te passen. Randvoorwaarden blijven daarbij zoals ik al eerder vertelde wel dat het ondernemingsplan past in de gebiedsgerichte aanpak van de provincie en dat er uitzicht is op een economisch houdbaar verdienmodel. Met die kanttekeningen zijn wij bereid 3 miljard euro aan leningen te verstrekken bovenop de 13 miljard euro die we op dit moment al hebben uitgeleend aan de sector.
Rabobank is van oudsher in alle regio’s van het land vertegenwoordigd. Hoe belangrijk is dat juist nu?
Er bestaan in ons relatief kleine Nederland nog grote verschillen tussen gebieden en regio’s. Daarom kiezen wij heel bewust ook voor het steunen van de gebiedsgerichte aanpak. Daar hebben we binnen de bank onze programma’s speciaal op afgestemd: elke regio organiseert eigen bijeenkomsten met klanten waarin ondernemers van elkaar horen waar ze tegenaan lopen en welke oplossingen ze hebben gevonden. We haken aan bij de provincies en kijken naar de plannen en het beleid dat vanuit de provincie ontwikkeld wordt. En als we dan zien dat er perspectief is voor onze klanten en een verdienmodel voor een nieuwe bedrijfsvorm reëel is, en het past allemaal in de provincieplannen, dan kunnen we onze klant ook heel gericht naar een nieuwe, duurzamere toekomst helpen.
Hoe moet het gesprek over de toekomst van de landbouw in Nederland nu verder, na het stuklopen van de onderhandelingen over een Landbouwakkoord?
Dit is een boek met meerdere hoofdstukken. Het duurt allemaal lang omdat er meerdere belangen te dienen zijn, die soms met elkaar in strijd zijn. En transities van een sector kosten tijd. We hebben veel vertrouwen in onze klanten. Boeren zijn echte ondernemers, mensen met veerkracht, die vooruit willen kijken. Wij zien onszelf als hun partner in dit proces. We werken met veel partijen samen, we zijn betrokken bij innovatieve pilots, we bedenken met onze klanten nieuwe financiële oplossingen. En we doen dat als coöperatieve boerenbank die al 125 jaar inzet op nieuw perspectief voor de boer, met respect voor de natuur. Die twee – de boer en de natuur – moeten in balans zijn, dat is cruciaal voor de toekomst van de agrarische sector in ons land.