Het Verplaatsbare Straatje: rondreizende mobiele-woningententoonstelling

Demonstratie van veelbelovende flexwoningen

Alsof je een mini-vakantieparkje betreedt, zo voelt het als je langs de vijf gezellig ogende bungalowtjes wandelt die onder de noemer Het Verplaatsbare Straatje aan de Tramkade in Den Bosch zijn uitgestald. De enorme, met vrolijke streetart beschilderde graansilo’s van de voormalige mengvoederfabriek waken over het vijftal knusse huisjes. De Tramkade is van een vooroorlogs fabrieksterrein omgetoverd in een creatieve en culturele hotspot, en biedt dus een fraai decor voor deze mobiele woningen.

In Het Verplaatsbare Straatje kan elke geïnteresseerde, van woningzoeker tot wethouder, van woningcorporatie tot projectontwikkelaar, een week lang kennismaken met de verplaatsbare modules. De woningen bestaan uit afzonderlijke delen die in de fabriek als een soort bouwpakket in elkaar worden geklikt. Daarna worden ze als één geheel, dus compleet voorzien van keuken, bad- en slaapkamer, op een vrachtwagen getakeld en naar de plek van bestemming gereden. En wanneer ze daar hun taak hebben volbracht, worden ze weer opgeladen en elders neergezet.

Barli & Rabo SmartBuilds

Het project Het Verplaatsbare Straatje trekt als een soort reizende tentoonstelling door het land. Het idee komt uit de koker van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, dat op deze manier – samen met onder andere gemeentes en belangenverenigingen zoals Rabo – een breder publiek actiever bij deze mogelijke oplossing voor de woningmarktproblematiek wil betrekken. De bouwbreinen achter de vijf woningen in het straatje zijn leden van het Netwerk Conceptueel Bouwen (NCB): Tala, De Meeuw met NEZZT, TheNewMakers, Gapph Modular en Barli.

Laatstgenoemde, Barli uit het Brabantse Uden, is een van de bouwers waarmee Rabo SmartBuilds de handen ineengeslagen heeft om de komende tien jaar 12.000 middenhuurwoningen te bouwen. Dankzij 37 jaar ervaring met modulaire bouw, kan Barli sneller, goedkoper en duurzamer bouwen dan traditionele bedrijven. En uiteraard speelt het duurzaamheidsaspect een grote rol: Barli’s woningen zijn biobased, energiezuinig en zoveel mogelijk circulair.

In november werd Barli nog onderscheiden met de Nationale Houtbouwprijs, voor het innovatieve gebouw Juf Nienke in Amsterdam, dat bestaat uit gestapelde houten modules die kant-en-klaar uit de fabriek in Uden komen. Het circulaire, energiepositieve en natuurinclusieve gebouw bestaat uit 61 appartementen en grondgebonden eengezinswoningen.

Permanente woningen voor een tijdelijke plek

Leunend tegen het aanrechtblad in de woonkamer van het mobiele optrekje, legt directeur Robert van der Doelen uit hoe Barli zich vanaf 2015 volledig heeft toegelegd op woningbouw. “We zagen dat we in die markt het meest konden betekenen en zijn toen flink gaan brainstormen over modulaire bouw. Vervolgens hebben we samen met een architect een aantal woningtypes ontworpen waarvan we dachten: die sluiten wel aan bij wat woningcorporaties zoeken. Deze, waar we ons nu in bevinden, is bedoeld voor een- tot tweepersoonshuishoudens”, vertelt hij over de luxe ogende vierkante woning met twee verdiepingen. De buitenkant is bedekt met houten gevelbekleding, wat het een aangename, warme look geeft. Zodra je binnenstapt, kijk je een ruime woonkamer in met alle benodigdheden: keuken, bank, stoelen en tv-meubel. Halverwege zit een deur naar het toilet. De trap direct rechts, nadat je via de voordeur binnenstapt, leidt naar twee slaapkamers en een badkamer. Het gevoel dat je je in een tijdelijke woning bevindt, overvalt je geen seconde. En dat is ook precies de bedoeling, legt Van der Doelen uit.

“Het gaat om meer dan een tijdelijk dak boven je hoofd. We hebben veel aandacht aan de architectuur besteed, om het juist de uitstraling van een echt huis te geven. Want dat ís het namelijk ook. Je moet hier echt met plezier kunnen wonen en niet het gevoel hebben dat je er kortstondig zit. Daarmee bieden we een serieus alternatief voor de traditionele bouw, in plaats van enkel een uit nood geboren oplossing. Want het eindresultaat, een mooie en comfortabele woning, is nu helemaal hetzelfde. Met het grote verschil dat wij veel sneller kunnen bouwen én dat je onze huizen kunt verplaatsen en niet hoeft te slopen. Want het zijn feitelijk geen tijdelijke woningen, maar permanente woningen voor een tijdelijke plek. Naast het gebruikte materiaal, zijn ze dus ook om die reden duurzamer.”

Weerstand

De plannen van Rabo SmartBuilds en Barli lijken behoorlijk kansrijk, maar het verkopen van dit idee gaat niet zonder slag of stoot, vertelt Remco Boer, directeur van Rabo SmartBuilds. Ook hij is elke dag te vinden in Het Verplaatsbare Straatje en spreekt er als een verbindende factor met uiteenlopende partijen, van gemeenteambtenaren tot bestuurders, ontwikkelaars en corporatiedirecteuren. Wat maakt het zo lastig om dit innovatieve initiatief aan de man te brengen? Boer: “Steeds meer gemeentes stappen in, maar soms zie je dat de urgentie niet altijd gevoeld wordt. Onlangs sprak ik een wethouder die ontzettend graag iets aan de woningnood in zijn regio wilde doen. Maar toen zijn secretaresse me twee weken later belde voor een afspraak, bleek hij pas vier maanden later tijd te hebben. Dus de hoge nood waar sprake van is, vertaalt zich nog niet altijd naar de praktijk.”

“En soms zijn we verder qua procedures, maar maken inwoners uit de regio bezwaar tegen de plannen ‘in hun achtertuin’”, vervolgt hij. “Als die afstemming niet goed gaat, zorgt dat uiteraard ook weer voor vertraging.” Wat Boer betreft hebben vooral de gebiedsontwikkelaars de sleutel in handen. “We werken bijvoorbeeld veel samen met Rabo-dochter BPD. Zo’n grote ontwikkelaar bouwt op jaarbasis veel woningen. Als je met dat soort partijen afspraken kunt maken om de modulaire bouw in beweging te houden, dan ontstaat er ook een continue werkstroom in de huizenfabrieken.”

Nog een uitdaging: houtbouw. Daar moeten we volgens Boer in Nederland ook nog een beetje aan wennen. “Dat is hier vrij nieuw. Ik ben bij fabrieken in Estland geweest en daar komt het veel voor. Ook de Belgische Ardennen staan er vol mee. Maar hier moeten we het nog omarmen.”

Nuttig netwerk van Kringen

Al vergt het veel geduld, gelukkig is er sprake van vooruitgang, merkt Boer op: “De Crisis- en herstelwet maakt het mogelijk om ook op locaties zonder woonbestemming te bouwen, zoals op agrarische gebieden en industrieterreinen. Dat vergroot onze mogelijkheden aanzienlijk. Of we die 12.000 woningen gaan halen in tien jaar? Het is een stevige ambitie, maar wat mij betreft wel! En vergeet niet: via het netwerk van onze Kringen zit je met een à twee telefoontjes bij een burgemeester of wethouder aan tafel. Daar willen we dan ook gebruik van maken, dat past bij ons coöperatieve karakter. We zijn opgericht voor boeren in nood, nu willen we er zijn voor huizenzoekers in nood.”

Een mooie stap richting dat doel zijn de 120 woningen die Rabo SmartBuilds komend jaar samen met woningcorporatie Woontij op Texel gaat plaatsen. Die door Barli gefabriceerde duurzame, verplaatsbare huizen zijn vooral bedoeld voor werknemers in de horeca, recreatie en zorg, en voor Texelse starters en senioren. “Ze passen perfect op een vrachtwagen, dus in een paar weken tijd nemen we straks meer dan 200 vrachtwagens op de boot mee naar Texel. En zodra we daar zijn, staan die huizen in no-time!”

Maatschappelijke meerwaarde

Ferdinand van het Hoofd is projectontwikkelaar bij woningcorporatie Bazalt Wonen. Ook deze organisatie en Rabo SmartBuilds hebben elkaar inmiddels gevonden. Samen zijn zij initiatiefnemer van de 139 flexwoningen die op het agrarische stuk grond De Tol in Bruchem, in de gemeente Zaltbommel, gebouwd zullen worden. De huizen worden in eerste instantie voor een periode van vijfendertig jaar geplaatst. Van het Hoofd inspecteert geïnteresseerd de verschillende woonconcepten in Het Verplaatsbare Straatje en vertelt waarom hij de samenwerking met Rabobank logisch vindt. “De bank is een betrouwbare partner voor woonoplossingen voor het middensegment, die verder kijkt dan commerciële partijen en rekening houdt met de duurzaamheid op de lange termijn. We willen voorkomen dat huisjesmelkers tijdelijke woningen aanbieden waar mensen samenklieken. Ons doel is om met Rabo woongemeenschappen op te bouwen die uit een gemêleerd gezelschap bestaan. En waarbij waarde toevoegen aan de maatschappij de drijfveer is, niet het behalen van snel rendement. Zo bieden we écht een duurzame oplossing voor mensen die om wat voor reden dan ook geen woning kunnen vinden. En dat is hard nodig, want er zijn genoeg schrijnende voorbeelden. Neem een stel dat uit elkaar gaat, maar noodgedwongen samen moet blijven wonen omdat geen van beiden voldoende verdient om iets te huren. Die mensen wil je toch een oplossing bieden?”