Hippe technologie sterkt Oegandese melkveehouders

De afgelopen twintig jaar groeide de Oegandese zuivelindustrie jaarlijks met zes procent. Kleinschalige melkveehouders, elk met kuddes van zo’n tien gekruiste koeien, verkopen hun melk aan lokale coöperaties die het verwerken en doorverkopen. Waar akkerbouwers moeten wachten op de oogst voordat ze geld krijgen, ontvangen melkveehouders meestal twee keer per maand loon voor hun opbrengsten. Die betalingen laten echter lang op zich wachten, omdat de meeste zuivelcoöperaties hun distributie op papier bijhouden. Maar daar kan nu verandering in komen dankzij een nieuwe app waarmee digitale boekhouding een eitje wordt.

Emata (het Oegandese woord voor melk) is een ‘tracking app’, speciaal ontworpen om de zuivelcoöperaties efficiënter en transparanter te maken. Met de app besparen de coöperaties ook kosten, waardoor deelname voor hun leden ook voordeliger wordt. De app legt de kwaliteit én kwantiteit van de melkleveringen geheel digitaal vast. Het bevestigt de exacte hoeveelheid van de levering aan de melkveehouder, en de hoeveelheid geld die hij of zij nog tegoed heeft.

De lokale economie gedijt er nu al bij; lokale verkopers leveren hun goederen eerder op krediet als ze inzicht in betrouwbare financiële data van de melkveehouders hebben. Bovendien is het makkelijker om een eerlijke lening te ontvangen als een boer een kredietgeschiedenis heeft opgebouwd. De melkveehouder kan dan investeren in beter voer, vaccinaties of zelfs in materialen of meer vee. Zo stijgt zowel de productiviteit als het inkomen.

“Met Emata leveren we met de nieuwste technologie betaalbare financiering aan achtergestelde groepen”, zegt Timothy Musoke, hoofd Technologie bij Laboremus Oeganda, het fintechbedrijf dat Emata ontwikkelde. “De app werkt zelfs in afgelegen gebieden met beperkte internettoegang.”

De kredietverliezen zijn minimaal, dankzij geavanceerde risicoanalyses en doordat de betalingen van de zuivelcoöperaties direct worden terugberekend naar de boeren. Een gestructureerd doorlopend kredietfonds financiert de leningen. De Laboremusgroep verstrekt het startkapitaal, de rest van het geld wordt geïnvesteerd door het United Nations Capital Development Fund en impactinvesteerders. Via de app kunnen zij direct zien wat er met hun investeringen gebeurt.

Rabo Foundation heeft begin 2019 de handen ineengeslagen met Laboremus. Samen bouwen ze aan een dashboard voor de app, om coöperaties te helpen inzichten te ontwikkelen in de gegevens die ze verzamelen. Met het dashboard kan de productie worden gemonitord en vergeleken worden met andere coöperaties. Boeren die het goed doen, wordt gevraagd of ze ‘best practices’ willen delen. En voor degenen die achterblijven kan training of andere ondersteuning ingeschakeld worden.

In 2018 ging de eerste pilot van de app succesvol van start in West-Oeganda. Begin dit jaar begonnen drie zuivelcoöperaties vlakbij de hoofdstad Kampala een tweede pilot. Zij zullen met het dashboard werken dat later dit jaar beschikbaar zal zijn. De coöperaties hebben ongeveer negenhonderd leden. De pilot is bewust kleinschalig opgezet, omdat de projectpartners het dashboard samen met de coöperaties willen ontwikkelen en op die manier snel kunnen reageren op technische problemen.

Edward Mukimbiri is een van de boeren die meedoet aan de pilot van februari. Hij is tevreden met de nieuwe transparantie in het bijhouden en de prijsbepaling, en hoopt dat de app hem uiteindelijk helpt een lening voor een tractor te krijgen. Op kortere termijn wil hij medicatie voor zijn koeien kunnen kopen als die ziek worden. Mukimbiri en andere leden van zijn coöperatief hadden echter wel moeite met enkele aspecten van de app, vertelt hij.

“Internettoegang is duur en het merendeel van de leden heeft geen smartphone. Het sturen en ontvangen van informatie is nog steeds een uitdaging. De app stuurt een bevestigingsbericht nadat we de melk leveren, maar wij ontvangen dat bericht momenteel nog niet. We zijn nu in gesprek met Laboremus om het probleem op te lossen.”

De partners van het project kennen de problemen. “Een van de coöperatieven had aanvankelijk helemaal geen beschikking over een smartphone, wat de dagelijkse invoer van data vertraagde. Gelukkig is dat inmiddels opgelost”, vertelt Jimmy Ekemu van het Agribusiness Development Centre (ADC), dat de zuivelcoöperaties traint in het gebruik van de app. ADC is gevestigd in Kampala en wordt gesteund door Rabo Foundation en de lokale bank dfcu. Ze trainen organisaties op de boerderij in bestuur en leiderschap, financiële geletterdheid en marketing en helpen hen winstgevend, duurzaam en rendabel te worden.

De pilot duurt nog tot herfst 2019. Tegen die tijd zal duidelijk zijn hoe het dashboard verder geoptimaliseerd kan worden, zodat een grotere groep afnemers bereikt kan worden. Ekemu: “We weten dan wat het best bij de leden van de coöperaties past, zodat we ze kunnen helpen om financieel duurzamer te worden – misschien met behulp van andere producten of trainingsprogramma’s.”