‘Een goede sociale onderneming heeft een sterk zakelijk hart’

Het is 2011. Toos Heemskerk werkt al jaren in de hulpverlening in de Amsterdamse rosse buurt. ‘Daar hielp ik onder andere slachtoffers van mensenhandel. Ik zag dat deze mensen – eenmaal in de opvang – vervolgens niets meer om handen hadden. Ze hadden nooit een vak geleerd. Maar ooit moesten ze die opvang weer verlaten. En wat is hun perspectief na al die negatieve ervaringen en ellende? Zo kwam ik op het idee voor Dignita . De organisatie Not For Sale gaf me de kans om deze sociale onderneming op te zetten.’

Dignita biedt leerwerktrajecten aan mensen die uit een situatie van exploitatie komen of het risico lopen daarin terecht te komen. Heemskerk: ‘Ons doel is om deze mensen te empoweren en ze stap voor stap te begeleiden naar de arbeidsmarkt door ze een opleiding te bieden. Dat zijn nu leerwerktrajecten op het gebied van horeca en beauty. Een cursus op het gebied van administratie is in ontwikkeling.’

Wereldwijd gaan 40 miljoen mensen gebukt onder een vorm van moderne slavernij, aldus Heemskerk. ‘De mensen die daaruit worden gered, zijn uitgebuit en beschadigd. Ze zijn hun eigenwaarde en zelfvertrouwen kwijtgeraakt. Dat willen we herstellen. Door een vak te leren, er te mogen zijn met de problemen die ze hebben, onderdeel te zijn van een community met collega’s – en uiteindelijk bij ons of ergens anders kansen te krijgen op een beter bestaan. Wij bieden ze een veilige omgeving waar ze kunnen groeien in een vak en in hun persoonlijkheid.’

Anno 2021 heeft Dignita drie restaurants in Amsterdam die een werkplek bieden aan mensen uit het leerwerktraject. De winst uit de restaurants vloeit terug in de stichting, die daarmee de leerwerktrajecten financiert. Heemskerk: ‘Ik koos bewust voor een sociale onderneming. Een normaal bedrijf is gericht op winst en ondernemerschap. Daar is het ingewikkelder om veel aandacht te geven aan iemand met veel bagage. In onze sociale onderneming maken we daar juist tijd voor. Het behalen van winst staat bij ons niet voorop. En het concept werkt! We zijn nu bezig om een horecalocatie te openen in Den Haag. Daarvoor kregen we een sociale lening van Rabo Foundation. Net als bij de drie andere vestigingen, die we dankzij Rabo Foundation konden opzetten.’

Sinds de start heeft Dignita 417 slachtoffers van mensenhandel opgeleid en weerbaarder gemaakt. Daarvan volgden 176 mensen een vervolgopleiding in de keuken of in de bediening bij de Dignita Academy en vonden 109 mensen een baan. ‘In onze drie restaurants werken nu twaalf mensen uit ons trainingsprogramma, samen met reguliere collega’s. We merken dat onze sociale impact bijdraagt aan de motivatie van collega's om bij ons aan de slag te gaan, in plaats van te werken bij een reguliere horecazaak. Wij leren ze wel omgaan met mensen uit de doelgroep. Iemand in de keuken met een posttraumatische stressstoornis heeft nou eenmaal een bepaalde begeleiding nodig.’

‘Ik had nooit gedacht dat ik ooit sociaal ondernemer zou worden’, zegt Heemskerk. ‘Maar ik vind het supergaaf. Ik leerde de laatste jaren bovendien veel. Bijvoorbeeld dat het essentieel is dat je de woorden “sociaal” en “ondernemen” met elkaar verenigt. Ik heb zelf 25 jaar ervaring met deze doelgroep en altijd nieuwe initiatieven bedacht en opgezet. Dat is natuurlijk ook een vorm van ondernemen. Alleen het écht zakelijke deel – dat is niet mijn vak. Daarom zocht ik bij de start van Dignita direct iemand met financiële ervaring en skills. We willen Dignita winstgevend maken en benaderen vanuit financieel perspectief, ten behoeve van de sociale impact. Dat was ook een advies dat ik meekreeg uit een training van Rabo Foundation. Als algemeen directeur waak ik ervoor dat onze onderneming een veilige plek blijft voor onze doelgroep. De zakelijk directeur houdt de financiën en commercie in de gaten.’

Dignita heeft grote plannen voor de toekomst. ‘Na Den Haag willen we vestigingen openen in Rotterdam, Utrecht en Antwerpen’, aldus Heemskerk. ‘Maar niet iedereen wil in de horeca aan de slag. Zo werken name Oost-Europese vrouwen liever in de beauty-industrie. Dat biedt ze grotere kansen in hun land van herkomst. Daarom streven we ook naar de opening van een beauty-salon met leerwerkplekken. Tot slot willen een deel van onze winst investeren in Oost-Europa. Daar willen we preventieprogramma’s opstarten om te voorkomen dat mensen slachtoffer worden van uitbuiting. En degenen die na ons leerwerktraject terugkeren, kunnen we helpen bij de start van een eigen onderneming. Een ambitieus plan, maar het heeft zeker kans van slagen.’

Dignita laat zien dat je als ondernemer impact voorop kunt stellen en dat positieve impact maken goed samengaat met een rendabel verdienmodel. Hierdoor kan Dignita opschalen en zo nog meer mensen helpen. Bij die ambitie ondersteunt Rabo Foundation ze graag.