Partners bundelen krachten voor sterkere koffiecoöperaties

Vietnamese coöperaties maken de laatste jaren een ingrijpende transformatie door, vertelt Mark Koppejan, programmamanager Azië bij Rabo Foundation. ‘Van traditionele, politiek geleide organisaties proberen ze zich om te vormen tot moderne samenwerkingsverbanden van boeren die met elkaar de koers bepalen en ook samen delen in de opbrengsten.’

Voor deze gedaanteverwisseling zijn investeringen hard nodig. Maar daar knelt nou net de schoen. De prijzen van koffie fluctueren en door de klimaatverandering hebben boeren veel last van extreem weer. Vanwege deze onzekerheden aarzelen lokale banken om de vaak kleine boerenorganisaties geld te lenen.

‘En voor partijen van buiten Vietnam die de investering wél aandurven is het uitdagend om direct zaken te doen in het land’, vervolgt Koppejan. ‘De regelgeving is complex en er komt veel papierwerk bij kijken.’

Hoe Rabo Foundation er dan toch in slaagt om Vietnamese coöperaties financieel te ondersteunen? ‘Dat is te danken aan onze samenwerking met het Vietnamese Sacombank het team daar van Agriterra . Zij hebben de stap naar voren gezet om samen met ons het verschil te maken voor de kleinschalige koffieboeren in hun land.’

Sacombank en Rabo Foundation kenden elkaar al van een eerder project, rond de toepassing van tuinbouwtechnieken in Vietnam. Nu besloten ze tot een regeling waarin Sacombank coöperaties geld leent en Rabo Foundation garant staat. De afspraak is om deze garantstelling in jaarlijkse stappen af te bouwen.

Rond dezelfde tijd kwam de Vietnamese vestiging van Agriterra in beeld, een coöperatiespecialist met Nederlandse wortels. ‘In 2018 was dat’, zegt businessadviseur Trang Nguyen vanuit Vietnam. ‘Rabo Foundation zocht een lokale partner met kennis van duurzame landbouw, terwijl wij op zoek waren naar hulp bij het “financierbaar” maken van kleinschalige boeren. Het was echt mazzel dat we elkaar tegenkwamen.’

De partners zetten zich nu samen in voor drie koffiecoöperaties – Ea Kiet, Minh Toan Loi en Tan Nong Nguyen – die elk 75 tot 250 kleinschalige koffieboeren vertegenwoordigen. Nguyen: ‘We trainen en adviseren de coöperaties op het gebied van marketing, management en financieel beheer. We ondersteunen ze bij het opkrikken van de koffiekwaliteit en de ontwikkeling van nieuwe koffiesoorten. En in samenwerking met Sacombank helpen we ze bij het aanvragen van een lening.’

Het resultaat mag er zijn. Dankzij de financiële en technische bijdragen lukte het de coöperaties om nieuwe typen gebrande en gemalen koffie op de markt te brengen. Ea Kiet zette bovendien een branderij op. De coöperatie ziet de verkopen stijgen en schrijft zwarte cijfers. Minh Toan Loi bouwde naast een branderij ook een verwerkingsfaciliteit en noteerde in 2020 een 10 procent hogere winst dan in 2018. Tan Nong Nguyen staat financieel zelfs al op eigen benen.

‘Daarnaast heeft Agriterra in kaart gebracht op welke vlakken boeren worden geraakt door klimaatverandering’, zegt Koppejan. ‘Meestal gaat het om langere droogtes, een hogere intensiteit van de zon en een grotere wisselvalligheid. Samen met specialisten kijken de adviseurs hoe boeren zich daar beter tegen kunnen wapenen. Denk bijvoorbeeld aan andere teelttechnieken en de aanplant van bomen voor meer schaduw.’

Het is dus niet vreemd dat alle drie de organisaties de toekomst met vertrouwen tegemoetzien. En ook Koppejan denkt al voorzichtig aan uitbreiding van de samenwerking. ‘Op dit moment bereiken we zo’n 550 boeren. Dat aantal hopen we op termijn te vergroten naar 5.000 of zelfs 10.000. Ook in andere landbouwsectoren dan koffie, zoals groente en fruit. Daar kunnen we nog veel meer boeren bereiken.’

Maakten Rabo Foundation en Sacombank eerst voor elke coöperatie apart financiële afspraken, nu onderzoeken zij of ze in één keer een groter bedrag kunnen overeenkomen. Mark: ‘Hiermee kunnen meerdere coöperaties tegelijk worden gefinancierd. Dat scheelt niet alleen tijd en administratie, veelbelovende coöperaties kunnen zo ook eerder de broodnodige stap vooruit zetten. En dáár is het ons om te doen.’