Een verhaal van empowerment en veerkracht: Exotic EPZ

In Kenia is het verbouwen van macadamianoten een belangrijke bron van inkomsten en het biedt tevens werkgelegenheid aan honderdduizenden mensen. Tegelijkertijd zijn er echter veel uitdagingen. Allereerst is er een kloof tussen de Keniaanse kleine boeren en de markt. De meeste boeren krijgen geen eerlijke prijzen voor hun producten. Een andere uitdaging voor de boeren is klimaatverandering. Zonder de juiste middelen en kennis over nieuwe technologieën om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden, is hun oogst gedoemd te mislukken. Naast deze agrarische uitdagingen liggen er ook sociaal-culturele uitdagingen in het verschiet. Kenia is een land met genderongelijkheid. De meeste vrouwen op het platteland blijven thuis om voor het huishouden te zorgen. Ze hebben zelden een baan, laat staan dat ze de kans krijgen om een stuk grond te verwerven om hun eigen product op te verbouwen.

Als vrouw die voor verschillende organisaties zoals de International Labour Organization (ILO) heeft gewerkt, kent Jane Maigua de uitdagingen waar boeren mee te maken hebben. Ook nam ze deel aan het programma ‘Women Development’ tijdens haar Enterprise Program bij de VN. Ze zet zich in voor agribusiness en female empowerment. Het is geen gemakkelijke taak, maar Jane is sterk en vastberaden: “Als ik geloof dat ik het kan, doe ik het.”

Tijdens haar werk voor de ILO ontmoette Jane de andere twee dames waarmee ze het bedrijf leidt, Charity Ndegwa en Loise Maina. Samen hebben ze meer dan 30 jaar ervaring in agribusiness. “We hadden meteen een klik,” vertelt Jane. Nadat haar contract afliep, hoefde Jane niet lang na te denken. Ze nam contact op met beide vrouwen. “Ons plan was om impact te creëren op drie verschillende niveaus: sociaal-economische empowerment, duurzaamheid en werkgelegenheid. We zochten naar een product dat aan al deze criteria zou voldoen. Na onderzoek en overleg kwamen we erachter dat macadamianoten de beste optie was.”

Het oorspronkelijke Exotic, dat in 2013 werd opgericht, was failliet. De drie vrouwen wilden het bedrijf nieuw leven inblazen, maar daarvoor hadden ze kapitaal nodig. Met hun ervaring kwamen de dames met een solide businessplan. Maar toen ontstond er een probleem: het vinden van financiers. Jane legt uit: “We zijn alle banken in Nairobi langs gegaan, maar een goed businessplan was simpelweg niet genoeg. Financiers wilden prestaties zien, maar die waren er nog niet.” Ook was er het probleem van genderongelijkheid waarmee ze te maken kregen. Als vrouwen was het veel moeilijker om een bank te vinden die hen zou ondersteunen. Desondanks zetten ze door en dankzij hun vastberadenheid slaagden ze erin om Exotic EPZ in 2017 te lanceren. Na veel te hebben geleerd over investeerders, werd de Rabo Foundation voor het eerst voorgesteld aan Exotic in 2018.

De samenwerking tussen de Rabo Foundation en Exotic begon in 2018 door het verstrekken van leningen. Carolyne Segei is Relationship Manager Africa voor zowel de Rabo Foundation als het Rabo Rural Fund. Ze werkt al een tijdje samen met Exotic. Op de vraag wat Exotic zo succesvol maakt, hoeft ze niet lang na te denken: hun drijfkracht. “Ik ben echt onder de indruk van wat ze hebben bereikt. Ze zijn ondernemend en groeien elk jaar. Leningen worden altijd op tijd terugbetaald. Jane, Charity en Loise zijn prettige dames om mee te communiceren. Open en eerlijk. Zelfs als dingen misgaan. Dat zien we niet vaak. Exotic stond voor problemen die anderen zouden doen stoppen, maar met hun veerkracht en vastberadenheid overwinnen ze uitdagingen. Hun persoonlijke succes is verbonden met het succes van het bedrijf.” Dit alles maakte Exotic zo succesvol dat het bedrijf in 2020 de Rabo Foundation ontgroeide en deel werd van het Rabo Rural Fund.

Sinds 2017 maken de vrouwen impact en dienen ze als rolmodellen, vooral voor vrouwen. Ze creëren een veilige werkplek voor 131 medewerkers, waarvan 85% vrouw is en 74% jongeren zijn. De medewerkers leren over leiderschap. Naast het bieden van banenkansen is een ander doel het versterken van de waardeketen. Het bedrijf werkt nauw samen met boeren om meer en betere kwaliteit noten te produceren. “We zijn heel voorzichtig met wie we samenwerken,” legt Jane uit, “omdat we ervoor willen zorgen dat de betaling op tijd is.” Exotic heeft een agronomieafdeling die trainingen aan boeren geeft om meer te leren over optimalisatie van land, bodem- en gewasbeheer en ongediertebestrijdingstechnieken. Dit heeft geleid tot verbeterde levensomstandigheden voor zowel de medewerkers als de boeren. Het werk brengt Jane veel plezier en voldoening, maar ze voegt eraan toe: “Het is een zware last op onze schouders.”

De impact van Exotic reikt verder dan alleen Keniaanse families. Exotic maakt ook impact op milieuniveau. De productiefaciliteit maakt gebruik van groene/zonne-energie als aanvulling op elektriciteit en ze hanteren afvalbeheer door de schil van de macadamianoten te hergebruiken voor het stoken van de ketels. Dit zorgt ervoor dat de emissies van de ketels niet schadelijk zijn voor het milieu en de werknemers.

Het is geweldig om de impact van Exotic te zien, maar het is niet altijd gemakkelijk. Vorig jaar was er een grote afname in de vraag naar macadamianoten. Het was moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen, maar de vrouwen bleven kalm. “We moeten de boeren leren om de hoop niet te verliezen,” legt Jane uit. “Daarom willen we ons meer richten op flexibiliteit voor de toekomst.” Dit betekent zoeken naar manieren van diversificatie, zoals het gebruik van macadamiaolie voor de schoonheidsindustrie. Naast het aanpassen aan een snel veranderende omgeving en veerkrachtig blijven, heeft Exotic ambitieuze plannen om nog verder te groeien. Jane richt zich op branding en marketing. Samen verkennen de drie vrouwen spannende nieuwe mogelijkheden om macadamianoten naar andere landen te exporteren. Met al het harde werk, de toewijding en de passie die in Exotic wordt gestoken, ligt er een mooie, duurzame toekomst in het verschiet.