Amerikaanse industriepolitiek dwingt Europa tot ‘Europe First’

Per 1 januari opent de Verenigde Staten met omvangrijke verduurzamingssubsidies uit de Inflation Reduction Act (IRA) de honingpot voor de Amerikaanse maakindustrie. Tel daarbij op de hoge energieprijzen in Europa en het is niet verrassend dat de relatieve koersen van Europese industriebedrijven onder druk staan.

Verschillende Europese bedrijven overwegen dan ook een deel van hun activiteiten naar de andere kant van de oceaan te verplaatsen. Daarmee dreigt het gevaar dat belangrijke industrieën geleidelijk uit Europa verdwijnen. Niet alleen “oude”, energie-intensieve bedrijven in bijvoorbeeld de chemische sector, zoals het Duitse BASF, maar ook innovatieve batterijmakers zoals het Zweedse Northvolt overwegen om productiecapaciteit naar Amerika te verplaatsen. En juist die bedrijven zijn belangrijk voor het behouden van de competitieve slagkracht van Europa.

De dreiging van de IRA is niet onopgemerkt gebleven. De Franse president Macron drong er bij een recent staatsbezoek aan de VS op aan dat bijvoorbeeld Europese autofabrikanten ook in aanmerking komen voor het Amerikaanse subsidiefeest. Dat heeft tot nog toe weinig opgeleverd, behalve een vrijblijvende toezegging van de Amerikanen om verder te praten. Dat is niet gek: het is onwaarschijnlijk dat Biden aanpassingen aan de IRA door het Congres kan loodsen, aangezien de huidige wet al een zwaarbevochten compromis was.

Behalve onderhandelen over een uitzonderingspositie voor Europese bedrijven zijn de verdere opties voor Europa beperkt. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) vragen om in te grijpen heeft in het verleden niet of nauwelijks gewerkt. En een handelsoorlog beginnen met een echte oorlog gaande in Oekraïne zou niet bepaald getuigen van goede geopolitieke timing.

Rest dan alleen nog de optie om de eigen industrie op dezelfde manier te subsidiëren als de VS doen met de IRA. Hier loopt Europa aan tegen het feit dat sommige landen diepere zakken hebben dan andere. Eerder wekte het plan van Duitsland om de energiekosten van burgers met een pakket van €200 miljard te verlagen al veel wrevel onder zuidelijke landen. Een alternatief is om een Europees fonds op te richten en de subsidiekosten gezamenlijk te dragen. Maar hier zitten de oude noord-zuidtegenstellingen in de weg. Onder andere Duitsland en Nederland zijn vooralsnog tegen.

Toch is het maar sterk de vraag of zij dit kunnen volhouden wanneer de Amerikanen voet bij stuk houden en Duitse en Nederlandse bedrijven verleid worden tot een trans-Atlantisch avontuur. Het lijkt er daarmee op dat Europa richting een buitenlandpolitiek van Europe First gedwongen wordt, zoals, ook onder Biden, voor de Amerikanen nog steeds America First geldt.

Goed om te weten. Aan beleggen zijn risico’s verbonden. De waarde van je belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen.